علت گاواژ چیست؟

علل متفاوتی باعث می‌شود بیمار نتواند مانند شرایط عادی و همیشگی از راه دهان تغذیه کند. به طور کلی هرگونه بیماری و ناتوانی که باعث شود بیمار تغذیه مستقل و ایمن نداشته باشد، ممکن است منجر به گاواژ شود.
از جمله مهم‌ترین دلایل لوله گذاری و گاواژ:
    اختلال بلع در بیماری هایی نظیر MS, ALS, ، سکته مغزی، پارکینسون
    پنومونی و سایر بیماری‌های عفونی
    کاهش شدید سطح هوشیاری و کما
    مشکلات و بیماری‌های گوارشی نظیر سرطان یا ریفلاکس

عمل لوله گذاری جهت تغذیه چگونه صورت می‌گیرد؟

 

بسته به نوع مشکل تغذیه‌ای بیمار، شدت بیماری وی، و طول زمان بیماری، ممکن است از گزینه‌های مختلف گاواژ استفاده شود. درلوله گذاری و  گاواژ از طریق لوله‌های NG ,OG   یک لوله از طریق دهان یا بینی وارد معده شده و غذای گاواژ از طریق سرنگ وارد معده بیمار می‌شود.
عمل نصب لوله NG توسط پزشک و یا پرستار صورت می‌گیرد و درصورت نصب نادرست لوله و عدم قرارگیری لوله NG داخل معده، امکان آسپیراسیون و خفگی بیمار وجود دارد. در لوله گذاری به روش PEG یا تغذیه با سوند معده ، طی یک عمل جراحی، یک لوله به شکل مستقیم داخل معده بیمار کار گذاشته می‌شود و غذای گاواژ از طریق سرنگ مستقیما وارد معده بیمار می‌شود. در مواردی ممکن است پزشک بیمار تشخیص تغذیه از طریق لوله ژژنوستومی را بدهد. در این صوت یک لوله کمک تغذیه‌ای در روده بیمار نصب می‌شود و عمل گاواژ از طریق این  لوله انجام می‌شود.
انجام گاواژ و تغذیه با سوند معده ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک لوله گذاری ممکن است کوتاه مدت یا بلند مدت باشد.

غذای گاواژ چیست؟ و چگونه تهیه می‌شود؟

 محتویات غذای گاواژ مختلف بوده و موادی که برای تهیه آن به کار می‌رود، تنوع بالایی دارد. محتویات داخل گاواژ می‌تواند از انواع پودرهای مکمل کمک تغذیه‌ای تا مواد خوراکی که داخل منزل تهیه می‌شود، متفاوت باشد. آن‌چه در گاواژ روزانه بیمار اهمیت دارد، تامین ریز مغذ ها و کالری مورد نیاز روزانه بیمار است که به اشکال گوناگون می‌تواند محقق شود.
در فرم‌های آماده و پودری تغذیه، می‌توان از مکمل‌هایی نظیر اینترامیل استفاده کرد که حاوی مقادیر بالایی پروتئین و ویتامین ‌های مغذی جهت گاواژ هستند.
در طرز تهیه سوپ گاواژ به شکل خانگی می‌توان از مخلوط هرگونه ماده غذایی نظیر انواع سبزیجات، انواع گوشت و غلات استفاده کرد و پس از میکس کردن مواد غذایی باهم و تهیه سوپ گاواژ، آن را به شکل مناسب غذای گاواژ به بدن بیمار رساند. دستورالعمل طرز تهیه سوپ گاواژ ممکن است توسط متخصص تغذیه برای منزل و بیمارستان مشخص شود. مطمئنا طرز تهیه سوپ گاواژ در منزل و بیمارستان متفاوت است. 
غذای گاواژ محلولی آبکی است که پس از میکس شدن در دستگاه همزن برقی تهیه می‌شود. قطر انواع لوله‌های تغذیه کم بوده و در صورتی که غذای گاواژ از صافی ریز رد نشود و مواد دانه درشت در غذای گاواژ باقی بماند، منجر به انسداد لوله تغذیه خواهد شد. شما هر غذایی را که برای بیمارتان انتخاب کرده باشید در فرایند میکس کردن با مایعاتی همچون سوپ و شیر و آب ماهیچه و ... ترکیب شده و پس از مخلوط شدن حالت مایع به خودش می‌گیرد. پس از عبور از صافی می‌توانید از طریق لوله تغذیه نظیر لوله ان جی و یا لوله پگ غذای گاواژ را وارد معده بیمار کنید. در مواردی ممکن است که متخصص تغذیه الگوریتم ترکیب ماده‌ها و درصد هر کدام را برای تهیه سوپ گاواژ برایتان مشخص کند که این روش علمی‌تر است.

مشاوره از چه متخصصانی برای تهیه غذای گاواژ ضروری است؟

تشخیص نوع لوله تغذیه‌، زمان نصب و خروج  لوله کمک تغذیه‌ای و عمل نصب آن همگی توسط پزشک صورت می‌گیرد. تعیین حجم مواد غذایی و نوع آن برای تهیه سوپ گاواژ توسط متخصص تغذیه صورت می‌گیرد. یک بلع درمانگر درمورد توانایی بیمار در تغذیه از طریق دهان یا از طریق لوله تغذیه اظهار نظر کرده و با پزشک مربوطه مشورت می‌نماید.
در صورتی که دلیل گاواژ کردن بیمار اختلال بلع یا دیسفاژی باشد، بلع درمانگر مهم‌ترین فردی است که کار درمان اختلال بلع را بر عهده داشته و او را تا انتهای درمان و رساندن وی به تغذیه دهانی همراهی می‌کند. بلع درمانگر توانایی قورت دادن مواد غذایی را از راه دهان ارزیابی کرده و اگر بیمار نتواند به خوبی از راه دهان تغذیه شود، از روش‌های درمانی متفاوتی جهت رفع مشکل بلع و برداشتن لوله NG استفاده می‌کند. 
پرستار بیمار عمل گاواژ را به طور مرتب در طول روز انجام می‌دهد. در تغذیه با لوله ممکن است پرستار در ساعت مشخصی غذای گاواژ را از طریق لوله به بدن بیمار برساند. به طور مثال بیماری ممکن است هر 3 ساعت یکبار نیازمند دریافت غذا ز طریق لوله باشد. دریافت غذای گاواژ در بزرگسالان معمولا هر سه ساعت یکبار از ساعت 6 صبح الی 12 شب و معمولا با حجم 300 سی سی توسط پرستار انجام می‌شود.

توصیه‌های مهم حین انجام گاواژ با لوله تغذیه چیست؟

 

-    گاواژ کردن باید در پوزیشن مناسب نشسته و زاویه 90 درجه صورت بگیرد. در صورتی که گاواژ یا تغذیه با سوند معده به شکل خوابیده یا نیمه نشسته انجام شود، ممکن است منجر به ریفلاکس معده یا بازگشت مواد غذایی به داخل مری و در نهایت حلق بیمار شود.
-    غذای گاواژ بایستی در رقت مناسبی تهیه شود. چرا که در صورت غلیظ بودن باعث گیر کردن مواد گاواژ داخل لوله NG شده و انجام گاواژ مختل می‌شود.
-    دمای موادی که گاواژ می‌شوند نباید بیش از حد بالا یا پایین (سرد و یا داغ) باشند چرا که باعث آسیب به بافت معده می‌شوند. دمای اتاق جهت گاواژ مواد غذایی مناسب است.
-    قبل از انجام هر بار گاواژ، طی لاواژ کردن به معنی خروج کمی از محتویات معده به وسیله سرنگ، از بودن لوله NG داخل معده اطمینان حاصل نمایید.
-    بهتر است هر 3 ساعت یک بار عمل گاواژ تکرار شود. البته حجم غذای گاواژ و مواد به کار رفته در تهیه غذای گاواژ توسط متخصص تغذیه صورت می‌گیرد.
-    استفاده از لوله‌های سیلیکونی مرغوب نظیر لوله های BEXEN به جای انواع نامرغوب آن، طول مدت زمان استفاده مفید از لوله‌ NG را افزایش داده و انجام گاواژ را راحت‌تر می‌نماید.
-    هرگونه سرفه یا تغییر در علائم تنفسی و حیاتی بیمار حین گاواژ خطرناک است و در صورت مشاهده این علائم باید انجام گاواژ متوقف شود و با پزشک مربوطه مشورت شود.

آیا امکان تغذیه همزمان از راه دهان و لوله NG  یا تغذیه از سوند معده وجود دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت با توجه شرایط بلع بیمار، درمانگر بلع تشخیص چنین امری را می‌دهد. اگر وی تشخیص دهد که تغذیه از راه دهان برای بیمار خطرناک نیست و امکان آسپیراسیون وجود ندارد، در این صورت ممکن است بخشی از غذای گاواژ از طریق دهان و بخش دیگری از گاواژ از طریق لوله NG  یا تغذیه با سوند معده انجام شود.

نتیجه‌گیری

گاواژ یکی از مهمترین ابداعات پزشکی برای تغذیه بیمارانی است که به دارای اختلال بلع بوده و یا هوشیاری کافی برای تغذیه از راه دهان را ندارند. در این مقاله سعی شد به سوالاتی نظیر گاواژ چیست؟ غذای گاواژ چیست؟ و طرز تهیه سوپ گاواژ و انواع لوله‌های کمک تغذیه ای پاسخ داده شود.
بیمارانی که گاواژ می‌شوند نیازمند حمایت همه‌جانبه‌ای از کادر درمان هستند تا دچار سوء تغذیه، کمبود آب بدن و آسپیراسیون و... نشوند. اگرچه عمل گاواژ نجات دهنده حیات بیمار بوده و ارائه درمان‌های پزشکی و دریافت داروهای خوراکی برای بیمار را مقدور می‌سازد، اما دریافت غذا از راه دهان و چشیدن طعم لذت بخش آن آرزوی هر بیمار مبتلا به اختلال بلع است. تغذیه با لوله اگرچه بروز خطرات جدی برای سلامت بیمار را کاهش می‌دهد، اما افت کیفیت زندگی و بروز مشکلاتی نظیر افسردگی را برای بیمار به همراه خواهد داشت. تیم توانبخشی و بلع درمانی iranmedslp آماده است تا با درمانگران حرفه‌ای خود، از بروز این عوارض در بیماران جلوگیری کرده و روند درمان بیماران را تسریع کند. ممنون که پایان این مقاله همراه ما بودید. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.