سلامت دندان‌ها چه تاثیری بر صحت عملکرد بلع دارد؟

دندان‌ها اگر حالت طبیعی داشته باشند و از سلامت به هنجار تبعیت بکنند، در شکل دادن صحیح لقمه غذایی بسیار موثر خواهند بود. همانطور که میدانید بلع انسان شامل ۴ مرحله است که این مراحل شامل آماده سازی دهانی، انتقال دهانی، مرحله حلقی و نهایتا مرحله مروی می‌شود. سلامت دندان‌ها در مرحله آماده سازی دهانی بسیار اهمیت دارد. مواد غذایی که نیازمند جویدن هستند، توسط دندان‌های آسیاب چرخ شده و در ترکیب با بزاق دهان برای انتقال دهانی و قورت دادن لقمه در حلق آماده می‌شوند. در صورتی که فردی دندان‌های سالم و تیز داشته باشد،

این آسیاب به شکل صحیح و نرمال انجام شده و لقمه نرمال تری به مرحله حلقی می‌رسد. اما در مواردی به دلیل تیز نبودن دندان‌ها و یا کاهش فشار فک و به عبارت دیگر به دلیل مشکلات فک و جویدن غذا، لقمه نارس به مرحله حلقی می‌رسد. اگر بیمار توانایی مدیریت لقمه را نداشته باشد، ممکن است با ورود به مسیر ریه منجر به خفگی بیمار شده و در موارد خفیف‌تر فرد را در معرض عفونت قرار می‌دهد. در مواردی هم بیمار با عق زدن و یا سرفه کردن لقمه را خارج کرده ولی در عوض برای لقمه بعدی که به طور کامل آماده نشده باشد، ترس از قورت دادن مواجه خواهد بود. بنابراین سلامت دندان‌ها بر صحت عملکرد بلع تاثیر بسیار مثبتی دارد.

 

روند تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع بیمار چگونه است؟

سلامت دندانها منجر به بهبود عملکرد جویدن و آماده سازی غذا قبل از بلعیدن کامل آن می‌شود. برای بیمارانی که مبتلا به مشکل بلع غذا هستند، شکل دادن لقمه منسجم و راحت برای بلع از اهمیت فراوانی برخوردار است. در صورتی که دندان‌ها تیز نباشند و یا در مواردی که فضای خالی بین دندان‌ها وجود داشته باشد، امکان شکل دادن صحیح لقمه غذایی از بیمار سلب می‌شود. حتی در برخی از بیماران به دلیل آماده سازی ناقص لقمه فاز حلقی بلع آنها نیز درگیر می‌شود. لقمه آماده نشده می‌تواند در گلوی بیمارگیر کرده و منجر به بروز حالت خفگی در حین خوردن شود.

در برخی دیگر از بیماران عدم سلامت دندان‌ها منجر به شکل‌گیری پاتوژن‌های باکتری در دهان بیمار شده و در صورتی که بیمار مبتلا به اختلال بلع شدید باشد، می‌تواند با آسپیراسیون مواد بزاق به مسیر ریه منجر به آلودگی ریه بیمار شده و بیمار را در معرض عفونت ریوی قرار دهد.

مشکلات دندانی چگونه باعث اختلال در عملکرد عضلات دهان می‌شود؟

برای فهم بهتر شرایط برای شما مثالی ذکر خواهم کرد که متوجه بشوید اختلال در عملکرد عضلات دهان چگونه توسط مشکلات دندانی پایه ریزی می‌گردد. مخاطبین صحبت ما برای مشکل و اختلال در عملکرد عضلات دهان اغلب سالمندانی هستند که از سلامت دندان مناسبی برخوردار نیستند. این افراد عموماً دندان‌های خود را خارج کرده و به سمت دندان‌های مصنوعی می‌روند و یا در موارد بهتر تعداد اندکی از دندان‌های خود را حفظ می‌کنند. در هر دو حالت وجود مشکلات فک و اختلال در عملکرد عضلات دهان محتمل است. با خروج دندان‌ها و کاهش تعداد آنها لثه بیمار و استخوان فک به دلیل کاهش فشارهای دندانی پس رفت و تحلیل خواهد داشت و شما در اغلب این بیماران متوجه می‌شوید که فک مقداری عقب‌گرد داشته و چانه به سمت بینی نزدیک می‌شود.

در این حالت عضلات ناحیه صورت نیز مستعد اختلال در عملکرد هستند. اختلال در عملکرد عضلات دهان به دنبال کشیدن دندان‌ها و کاهش حجم استخوان و لثه متعاقب آن در بسیاری از سالمندان اتفاق می‌افتد. بدین گونه که عضلات تحلیل رفته و توانایی عملکردی خود را برای بلع نرمال از دست می‌دهند. بنابراین مشکلات دندانی علاوه بر ایجاد تاثیر منفی بر عملکرد بلع، می‌توانند اختلال در عملکرد عضلات دهان را موجب شده و اختلال در عملکرد عضلات دهان در یک چرخه معیوب می‌تواند تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع را تشدید کند.

چه نوع مشکلاتی دندانی می‌تواند بر عملکرد بلع تاثیر منفی داشته باشد؟

تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع در انواع بیماری‌های مرتبط به دندان‌ها قابل اثبات است. عموماً خارج کردن دندان‌ها، انجام پروسه کاشت دندان، جرم گیری دندانی و نهایتاً اعمال جراحی و مداخلات عصبی از مواردی از مشکلات دندانی هستند که بر عملکرد بلع بیماران تاثیر منفی می‌گذارند. در موارد دیگر از تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع می‌توان به پلاک‌های دندانی، انجام کامپوزیت و لمینت دندانی اشاره کرد. همچنین در برخی از بیماران تراش‌های دندانی در مرحله پیش از پلاک گذاری و ترمیم دندان‌ها، مخصوصاً در بیماران سالمند، می تواند زمینه ساز مشکلات بلع برای بیماران باشد. لازم به ذکر است در بیمارانی که همزمان مشکلات نورولوژیکی و یا سایر مشکلات مرتبط به اختلال بلع دارند، تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع شدیدتر از موارد دیگر خواهد بود.

به طور مثال در بیمار پارکینسونی که به دلیل مشکلات دندانی به مرکز دندانپزشکی مراجعه کرده است، امکان آسپیراسیون بزاق و مواد پزشکی استفاده شده در حین انجام پروسه دندانپزشکی می‌تواند زمینه ساز عفونت ریوی در این بیماران باشد و یا در برخی دیگر از بیماران مبتلا به آسیب‌های حسی ترشح بزاق بیش از حد در حین پروسه دندانپزشکی و عق زدن شدید بیمار می‌تواند مانع تکمیل فرایند شده و در نهایت عفونت دندان تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع بیمار را تشدید می‌کند.

 

آیا می‌دانستید مشکل جویدن غذا عوارض بی دندانی بر عملکرد بلع انسان است؟

مشکل جویدن غذا از مشکلات زمینه ساز اختلال بلع می‌تواند نتیجه مستقیم بی دندانی بیمار باشد. نداشتن دندان امکان جویدن مواد غذایی را از بیمار مبتلا به اختلال بلع سلب کرده و مانع از دریافت مواد غذایی در بافت‌های مختلف آن می‌شود. محدود بودن رژیم غذایی بیمار به دلیل مشکل جویدن غذا می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات گوارشی در بیمار باشد. از این مشکل می‌توان به عنوان یکی از موارد تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع بیماران دارای اختلال بلع نام برد. مشکل جویدن غذا تنوع غذایی بیمار را کاهش می‌دهد و با کاهش تنوع غذایی علاوه بر کاهش کیفیت زندگی بیمار، عامل زمینه ساز کاهش دریافت فیبر و برخی از مواد مورد نیاز دستگاه گوارشی برای هضم بهتر غذا، خواهد بود. در چنین مواردی مشکل جویدن غذا بدلیل مشکلات دندانی و در نهایت افت عملکرد جویدن دلیل اصلی مشکلات داخلی بیمار خواهد بود. یکی از موارد تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع، مشکل جویدن غذا است.

بدشکل بودن ساختارهای دهانی و دندانی چه مشکلاتی برای بلع انسان ایجاد می‌کند؟

برخی از بیماران به دلایل ژنتیکی و یا وارد آمدن آسیب به ناحیه دهان و دندانشان دچار بد شکلی ناحیه دهان و دندان می‌شوند. برای مثال آسیب‌هایی که در حین تصادف برای برخی از بیماران ایجاد می‌شود و با شکستگی فک و جابجا شدن آن و یا در مواردی ریزش دندان‌ها و گود شدن فک بالا منجر به ایجاد تغییرات ساختاری و عملکردی در بلع نرمال شده و زمینه ساز عوارض اختلال بلع خواهد شد. در موارد ژنتیکی هم شکاف کام، شکاف لب و هر دو به طور همزمان و در موارد دیگر جلو و عقب بودن فک منجر به ایجاد بد شکلی‌هایی در ناحیه دهان و دندان می‌شود، که علاوه بر ایجاد مشکل جویدن غذا و مشکل بلع غذا، می‌تواند داینامیک عملکرد بلع را با خطا مواجه کرده و علائم اختلال بلع را بروز دهد. در این موارد انجام اقدامات پزشکی نظیر جراحی و پلاستی‌های پیشرفته قبل از مراجعه به بلع درمانی به بیماران توصیه می‌گردد.

مشکل بلع غذا ناشی از مشکلات دندانی را چگونه می‌توان درمان کرد؟

اگرچه تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع کاملا منفی است، ولی می‌توان مشکل بلع غذا و مشکل جویدن غذا متعاقب آن را به خوبی درمان کرد. درمان اختلال بلع به دنبال مشکلات دندانی با توجه به علت آن و خاصیت اختلال بلع ایجاد شده، طراحی می‌شود. اگر بیمار در ایجاد فشار مثبت دهانی مشکل داشته باشد درمان اختلال بلع آن با بیماری که در شکل دادن لقمه غذایی و ایجاد لقمه خمیری مانند مشکل دارد، متفاوت خواهد بود. در این بیماران انجام برنامه دهانی-حرکتی، تقویت حرکات جویدن و برنامه ‏ تسهیل حس عمقی از مهمترین درمان‌های موجود برای کاهش تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع خواهند بود.

 

تاثیر دندان قروچه در ایجاد مشکلات دندانی چیست؟

دندان قروچه هم از جمله مشکلاتی است که می‌تواند منجر به بروز مشکلات دندانی گردد. سایش دندان‌ها روی هم علاوه بر اثر روانی که برای بیمار به جای می‌گذارد، می‌تواند مینای دندان را خراش داده و مستعد پوسیدگی دندانی و عفونت‌های مجرد دندانها و لثه کند. همچنین دندان قروچه که در مواردی به دنبال مشکلات حسی و یا مشکلات سیستم اعصاب ناتوانی بیمار در کنترل استرس و اضطراب پیش می‌آید، به نوبه خود می‌تواند در ایجاد بد شکلی و ناهنجاری‌های استخوانی ناحیه دهان و فک شده و یکی از دلایل مهم اختلال در عملکرد عضلات دهان باشد که در همه موارد دندان قروچه می‌تواند زمینه ساز مشکل بلع نیز شود.

 

راهکارهایی برای حل مشکل دندان قروچه را اینجا بخوانید! 

برای حل مشکل دندان قروچه کاهش استرس و اضطراب از مهمترین موارد درمانی به بیماران پیشنهاد می گردد. بیمارانی که مبتلا به مشکل دندان قروچه هستند می‌توانند با مراجعه به روانشناس و یا روانپزشک ریشه این مشکل را شناسایی کرده و با کنترل استرس و اضطراب حاد و مزمن خود نسبت به رفع آن اقدام نمایند. در مواردی که ریشه دندان قروچه حسی است مواجهه با طعم‌های مختلف و جویدن آدامس به عنوان یک بلاک حسی می‌تواند به کنترل دندان قروچه کمک کند. در برخی از موارد انجام درمان‌های حسی از طریق غرقه سازی توسط گفتار درمانگر می‌تواند منجر به کاهش علائم دندان قروچه شده و با درمان CBT یا همان درمان شناختی، می‌توان دندان قروچه را مهار کرد.

نتیجه گیری

تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع انسان کاملا منفی بوده با تاثیرگذاری بر پروسه شکل دادن لقمه غذایی، کاهش فشار دهانی، مشکل جویدن غذا، مشکل بلع غذا و تغییر در ساختارهای فیزیکی دهان حلق و حنجره می‌تواند زمینه ساز اختلال بلع باشد. همچنین در برخی دیگر از بیماران به دلیل آسپراسیون پاتوژن‌های باکتری موجود در حلق منجر به شکل‌گیری عفونت ریه و افت مجدد بلع گردد. بسیاری از پروتکل‌های بهداشتی بر تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع انسان تاکید کرده و یکی از مهمترین اقدامات گفتار درمانگر مخصوصاً در بخش‌های بستری بیمارستان‌ها کنترل بهداشت دهانی و حل مشکلات دندانی مرتبط به اختلال بلع در همکاری با دندانپزشکان به متخصصین تغذیه می‌باشد. ممنون که تا انتهای این مقاله همراه من بودید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با ثبت مشاوره رایگان و ارائه سوال خود با ما در تماس باشید.

 

سوالات متداول شما

از کجا بفهمیم چرا دارای مشکلات دندانی هستیم؟

مراجعه به یک گفتار درمانگر و یا یک دندانپزشک وجود یا عدم وجود مشکلات دندانی در خود و یا در بیمارتان را با شما مطرح خواهد کرد. بنابراین اگر با مشاهده غیر تخصصی امکان تشخیص مشکلات دندانی وجود ندارد، لازم است به یک متخصص گفتار درمانی و یا دندانپزشک مراجعه نمایید. این مهمترین اقدام برای کاهش تاثیر مشکلات دندانی بر عملکرد بلع است.

 

 برای حل مشکلات دندانی و اختلال بلع ناشی از آن به چه کسی مراجعه کنم؟

طبیعتاً گفتار درمانگر نمی‌تواند مشکل دندانی شما راه حل بکند. مراجعه به گفتار درمانگر برای اختلال بلع انتخاب درستی است اما برای حل مشکلات دندانی در نهایت به یک متخصص دندانپزشک ارجاع داده خواهید شد.

اگر مجبور به استفاده از پروتزهای دندانی شده‌ایم، چگونه از بروز اختلال بلع جلوگیری کنیم؟

خوردن غذاهای با بافت سفت و جویدنی‌ها منجر به کاهش اثر تحلیل لثه و استخوان دندان می‌شود. و در صورت کاهش مصرف مواد سفت این روند رو به جلوی تحلیل استخوان و لثه تشدید می‌گردد. شما تا جایی که بتوانید بایستی مواد سفت را با همان پروتزها مصرف نمایید و در صورت بروز اولین علائم اختلال بلع به یک گفتاردرمانگر مراجعه بفرمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم اختلال بلع به سایر بخش‌های همین وب سایت مراجعه بفرمایید.

منبع: وبسایت www.verywellhealth.com