علل بيرون آوردن غذا حين خوردن چیست؟
علل بيرون آوردن غذا حين خوردن به موارد مختلفي برمی گردد. برخي از افراد بدليل اختلالات روانشناختي مثل افسردگی، اضطراب اجتماعي يا عذاب وجدان مرتبط با اضافه وزن و ظاهر جسماني اين مشكل را تجربه میكنند. گاهي اوقات حساسيت به طعم يا بوي مواد غذايي يا عدم تحمل طعمهاي شديد علل بیرون آوردن غذا حین خوردن است. از دیگر علل بیرون آوردن غذا حین خوردن باید به بروز مشکلاتی در مكانيسم و فیزیولوژی بلع اشاره کنیم. بیرون ریختن غذا از دهان یا ناتوانی در قورت دادن لقمه غذایی و درآوردن آن یکی از نشانههای مهم مشکلات بلع است. اين مورد ميتواند ناشي از مشکلات عضلاني - عصبي، اختلالات حسی یا بیماریهایی که بر عملکرد بلع تاثیرگذارند، باشد. لازم به ذکر است مشكلاتي مانند ريفلاكس معده- مري، زخم و التهاب معده ممکن است مشکل بيرون دادن غذا از دهان حين تغذیه را تشديد كند.
مشكل در بلع به چه معنا است؟
به طور كلي مشكل در بلع يا ديسفاژي به وضعيتي اطلاق ميشود كه فرد ناتوانايي يا دشواری در فرآيند بلعيدن غذا، مايعات یا حتی بزاق دهان داشته باشد. غذا خوردن در اين افراد ميتواند همراه با علائمي چون جويدن بيش حد غذا، نگه داشتن غذا در دهان، خوردن مايعات به مقدار زياد براي كمك كردن به بلع و پایین رفتن غذا، سرفه حین خوردن، گلو پاک کردن مکرر در زمان تغذیه، گیر کردن لقمه در گلو، بیرون آوردن غذا از دهان و ناتوانی در جویدن آن يا اجتناب از خوردن غذاهاي سخت، علی الخصوص مایعات باشد. این موارد نشانههایی هستند که شما را نسبت به مشکل بلع آگاه میکنند. مدیریت صحیح و به موقع اختلال بلع پیامدهای این اختلال را به حداقل میرساند و از این نظر حائز اهمیت است.
چه بيماری های می تواند باعث مشكل بلع شود؟
مشکل در بلع یکی از شکایات نسبتا رایج کلینیکی است و بر اثر بيماريهاي متفاوتي بروز مییابد. بیماریهای نورولوژیکی پیشرونده مانند پارکینسون یا ام اس عضلات درگیر در فرایند بلع را تحت تاثیر قرار میدهند. تومورهای ناحیه سر و گردن، رفلاکس شدید اسید معده، بیماریهای عضلانی چون میاستنی گراویس از دیگر مشکلاتی هستند که میتوانند باعث مشکل بلع شوند. آسيب به اعصاب مركزي و سلولهای مغز به علت سكته مغزي، تروما يا جراحی نیز ارتباط نزدیکی با اختلال بلع دارند. این بیماریها هر کدام توانایی این را دارند که فرایند بلع را در مراحل دهانی، حلقی یا مروی با مشکل مواجه کنند. لازم به یادآوری است، بروز هر گونه اختلال آناتومیکی یا عملکردی در هر یک از مراحل بلع عوارض خاص خود را به دنبال دارد و قابل چشم پوشی نیست.
بيرون ريختن غذا از دهان حين بلع چه مشكلاتی به دنبال دارد؟
بيرون ريختن غذا از دهان نشان ميدهد فرآيند بلع در فاز دهانی به درستي انجام نميشود. در مرحله دهانی بلع، لقمه غذا جویده شده و توسط عضله زبان به شکل مناسب با بزاق دهان ترکیب میگردد. در این حین بست مناسب لبها مانع از خروج غذا یا آبریزش دهان حین جویدن لقمه غذایی میشود. بروز هر گونه ضعف در عضلات ناحیه صورت و زبان یا مشکلات حسی میتواند منجر به بیرون ریختن غذا از دهان شود. اما این مشکل به اینجا محدود نمیشود. گاهی ضعف عضلانی و مشکلات حسی باعث نشت مواد غذایی به سمت ریه و آسپیراسیون میگردد. بنابراين بيرون ريختن غذا از دهان حين تغذیه مشکلی نیست که به سادگی از آن بگذرید. به شما توصیه میکنیم در صورت تجربه آن، حتما به گفتار درمان متخصص در حیطه اختلال بلع مراجعه نماييد تا وضعیت بلع شما به طور کامل ارزیابی شود.
بیرون ریختن غذا از دهان چه تاثیری بر سایر مراحل بلع خواهد داشت؟
همانطور که میدانید عملکرد بلع انسان دارای مراحلی است که پشت سر هم تکرار میشود. اگر فردی در مراحل اولیه بلع دچار مشکل باشد ممکن است سایر مراحل بلع هم تحت آسیب قرار گیرد. از مهمترین علل بیرون ریختن غذا از دهان حین غذا خوردن میتوان به نقص در عملکرد عضلات ناحیه دهان اشاره کرد. در این صورت فشار دهانی لازم برای انتقال لقمه جویده شده از ناحیه دهان به ناحیه حلق کاهش یافته و منجر به بروز مشکل در بلع حلقی بیمار میشود. این یعنی اینکه ممکن است غذای جویده شده در حلق بیمار گیر کرده و یا با ورود به مسیر اشتباه مشکلات بیمار را تشدید کند. از طرفی کاهش فشار ناحیه دهان منجر به عدم تخلیه دهان از غذا شده و ما پس از غذا خوردن بیمار متوجه میشویم که انباری از غذاهای داده شده در دهان بیمار وجود دارد و این علاوه بر تاثیر منفی بر عملکرد بلع حلقی بلع، بزاق دهان را دشوار کرده و امکان بروز آسپیراسیون یا نشت مواد به سمت ریه را افزایش میدهد.
مشکلات آناتومیکی یا بد شکلی ناحیه دهان چه تاثیری بر خروج غذا از دهان حین تغذیه دارد؟
اگر مشکلاتی ساختاری در ناحیه دهان وجود داشته باشد ممکن است بلع انسان تحت تاثیر قرار گیرد. به طور مثال جلو و عقب بودن فک پایین و به هم ریختگیهای دندانی چفت شدن فکها روی هم را ناممکن میکند و یا در موارد دیگر وجود شکاف در لب و سقف دهان امکان بسته شدن کامل دهان حین غذا خوردن را دشوار میکند. در این صورت این مشکلات میتواند علل بیرون ریختن غذا از دهان حین غذا خوردن باشد. ما میدانیم که برخی افراد به دلیل تفاوتی که در آناتومی ناحیه دهان دارند حتی آب دهانشان هم به بیرون از دهان ریخته و توان جمع کردن غذا و آب دهان و قورت دادن موثر آن را ندارند. این مشکلات بیشتر در بیماریهای ژنتیکی خود را بروز میدهد. در کل میتوان گفت که مشکلات آناتومی یا بد شکلی ناحیه دهان تاثیر بسیار منفی بر کنترل غذا در ناحیه دهان داشته و امکان نشت ماده غذایی از ناحیه دهان به بیرون از آن وجود دارد.
درمان ديسفاژی بر عهده چه كسی است؟
آسیب شناس گفتار، زبان و بلع تنها کسی است که میتواند به شکل تخصصی به درمان دیسفاژی بپردازد. گفتاردرمان پس از ارزیابی دقیق فیزیولوژِی بلع و ماهیت اختلال، با استفاده از تكنيكها و تمرينات تخصصی به بهبود عملکرد بلع بیمار کمک میکنند. آگاه سازی خانواده نسبت به مشکل بلع بیمار، انتخاب بافت غذایی مناسب و آموزش پوزیشن تغذیه ایمن به بیمار از دیگر وظایف آسیب شناس گفتار و زبان است.
گفتاردرمان چگونه مشکل بیرون آوردن غذا را درمان میکند؟
درمان این مشکل بر اساس علل بیرون آوردن غذا از دهان صورت میگیرد. گفتاردرمان در ابتدا تاریخچه پزشکی و شرایط بالینی بیمار را بررسی میکند. بعد از تشخیص ماهیت اختلال بلع بیمار، تمرینات و درمانهایی را در نظر میگیرد که به طور خاص برای مشکل بیرون ریختن غذا از دهان برنامه ریزی شده است. تمرینات تعدیل حس داخل دهانی، تغییر تون عضلانی و بهبود مولفههای حرکتی عضله از مهمترین اقدامات بلع درمانی است که برای این بیماران استفاده میشود. تمریناتی که برای رفع مشکل بیرون ریختن غذا از دهان داده میشود، در همه بیماران، حتی بیمارانی که ماهیت اختلال یکسان دارند کاملا مشابه هم نیست. روش درمان با توجه به ویژگیهای فردی، پزشکی و سطح توانمندی هر فرد منحصر به فرد خواهد بود.
سخن آخر
علل بیرون آوردن غذا حین خوردن میتواند یکی از مشکلات زمینه ساز اختلال بلع باشد. برای داشتن یک بلع طبیعی و بی خطر باید لبها بسته باشد و لقمه غذا به خوبی در دهان جویده شود. بیرون ریختن غذا از دهان حین بلع یا آبریزش دهان میتواند ما را نسبت به وجود یک نقص آناتومیکی، حسی یا حرکتی آگاه سازد. اختلال بلع تنها یکی از علل بیرون آوردن غذا حین خوردن است. در واقع مشکلات شناختی، روحی و مسائل مربوط به بهداشت دهان و دندان از دیگر علل بیرون آوردن غذا حین خوردن به شمار میروند. اگر علل بیرون آوردن غذا حین خوردن، مشکل در بلع باشد با تمرینات بلع درمانی توسط گفتاردرمان قابل درمان است. بلع درمانگران مجموعه ایران مد اس ال پی با داشتن سابقه کاری تخصصی و درخشان میتوانند به شما در رفع مشکلات بلع کمک کنند. از اینکه تا انتهای مقاله همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.
سوالات متداول
علت آبريزش دهان حين خوردن غذا چيست؟
اين علامت ممکن است مربوط به ديسفاژي يا اختلال بلع باشد. اما نميتوان علت دقيق را بدون ارزيابي گفتار درمانگر و پزشك تشخيص داد. ضعف عضلاتي كه در فرايند بلع و كنترل مايعات در دهان و ناحیه گلو نقش دارند، ميتواند منجر به آبريزش دهان شود. ضعف عضلانی ممكن است ناشي از سالمندی، بيماريهاي سیستم عصبي یا عضلانی باشد. اختلالات حسی، مشکلات ساختاري، التهاب لثه، زخمها و عفونتهاي دهاني نیز میتوانند باعث تشدید این مشکل شوند. مصرف برخی داروها، استرس و اضطراب از دیگر عواملی هستند که بر ترشح بزاق دهان تاثیر میگذارند و گاهی بیمار را با چالش مواجه میکنند.
آيا مشكل بيرون آوردن غذا حين خوردن كاملاً درمان ميشود؟
اين مسئله ميتواند بسته به علل بیرون آوردن غذا حین خوردن و شدت آن متفاوت باشد. مشکل بیرون آوردن غذا در اکثر مواقع قابل درمان است. اما گاهی بیرون ریختن غذا از دهان خود نشانهای از یک بیماری زمینهای بزرگتر است. در نتیجه نباید این نشانه را پیش پا افتاده دانست و باید شرایط پزشکی بیمار با دقت بررسی شود.
چه غذاهایی برای بیمارانی که مشکل بیرون ریختن غذا از دهان را دارند مناسبتر است؟
به طور کلی غذاهایی با بافت نرم و پوره که نیاز به جویدن زیاد ندارند، برای این بیماران مناسبتر است. اما انتخاب بافت غذایی مطمئن برای هر بیمار به شکل تخصصی بر عهده گفتاردرمان است.
منابع:
1. Dysphagia and its association with food spitting out during swallowing.
2. Causes and management of food bolus regurgitation during swallowing
3. Risk factors for food coming out of the mouth during swallowing
4. Evaluation of swallowing disorders and their impact on food expulsion
5. Neurological implications of food spitting out during swallowing.
6. Psychological factors and their role in food bolus regurgitation during swallowing
7. Anatomical and physiological factors contributing to food expulsion during swallowing.