سوپاپ گفتاری چیست و چگونه بر عملکرد بلع تاثیر مثبت می‌گذارد؟
سوپاپ گفتاری یا اسپیکینگ والو یک دریچه است که برای بهبود عملکرد تنفسی و گفتاری در بیماران تراکئوستومی طراحی شده است. دریچه‌های سوپاپ گفتاری در هنگام دم باز می‌شوند و هنگام بازدم بسته می‌شوند و به بیمار این امکان را می‌دهد که هوا را از طریق دستگاه تنفسی فوقانی یعنی دهان و بینی خارج کند. اما ممکن است برای شما سوال شود که ارتباط بلع با سوپاپ گفتاری چیست؟ و یا اینکه تاثیر استفاده از اسپکینگ والو در بهبود اختلال بلع چیست؟
تنفس و بلع و صحبت کردن سه کارکردی هستند که اندام‌های مشترک زیادی دارند و اختلال در عملکرد یکی از آنها می‌تواند باعث مختل شدن کار سایرین شود. خصوصا در مورد بلع و تنفس که هماهنگی مداوم انها در بلع ایمن و سالم نقش بسیار مهمی دارد. در مطالعات اثبات شده است که استفاده از سوپاپ گفتاری با کاهش قابل توجه آسپیراسیون همراه است که این امر می‌تواند به افزایش فشار ساب گلوتال و بهبود عملکرد دم و بازدم در هنگام استفاده از سوپاپ گفتاری مربوط باشد. در تحقیق دیگری نشان داده شد که تعداد دفعات آسپیراسیون مایعات در هنگام استفاده از سوپاپ گفتاری کمتر از زمانی بود که از این وسیله استفاده نمی‌شد.
به طور کلی با توجه به نقش مهمی که حنجره در ایجاد ایمنی بلع دارد، استفاده از سوپاپ گفتاری یا اسپیکینگ والو باعث کاهش آسپیراسیون و بهبود عملکرد بلع خواهد شد. علاوه بر این سوپاپ گفتاری به بیمار کمک می‌کند که زودتر تنفس مستقل را به دست بیاورد و همچنین امکان ارتباط کلامی موثر را برای بیمار فراهم خواهد کرد.
تراکئوستومی چیست؟
تراکئوستومی یک مداخله‌ی جراحی است که در بیمارانی که شرایط پیچیده تنفسی دارند و طولانی مدت به کمک دستگاه تنفس مصنوعی، تنفس داشته‌اند و برای جلوگیری از عفونت‌های حاد تنفسی انجام می‌شود. در این جراحی یک سوراخ در جلوی گردن که مستقیما به نای متصل است، ایجاد می‌شود سپس یک لوله در این سوراخ قرار می‌گیرد که به تنفس بیمار کمک می‌کند. تراکئوستومی در مقایسه با لوله گذاری مستقیم در نای که به آن اینتوباسیون گفته می‌شود، مزیت‌هایی دارد که شامل موارد زیر است:
- تلاش‌ها و تقلا‌های تنفسی بیمار را کاهش می‌دهد.
- آسیب به حلق و حنجره را کاهش می‌دهد.
- شرایط راحت‌تری را برای بیمار فراهم می‌کند.
- ریسک عفونت‌های شدید تنفسی را کاهش می‌دهد.
- امکان و شانس تغذیه دهانی برای بیمار وجود خواهد داشت.
تراکئوستومی با وجود فوایدی دارد اما با تغییرات فیزیولوژیکی که در بلع ایجاد می‌کند، احتمال بروز اختلال بلع یا دیسفاژی را زیاد می‌کند و به همین علت است که در این مقاله بیشتر به تراکوستومی و رابطه اختلال بلع با آن خواهیم پرداخت.
چرا اختلال بلع در تراکئوستومی زیاد است؟
همانطور که گفته شد اختلال بلع در تراکئوستومی شیوع بالایی دارد. مطالعات میزان اختلال بلع ناشی از انجام تراکئوستومی را بین 50 تا 83 درصد تخمین می‌زنند. متاسفانه بروز آسپیراسیون در بین این بیماران نیز بالاتر از سایرین است که همین مسئله ریسک عفونت‌های دستگاه تنفسی در این بیماران را بیشتر می‌کند. اما اینکه تراکوستومی و رابطه اختلال بلع با آن به چه چیزی ارتباط دارد، می‌توان گفت که جریان هوا در بیمارانی که تراکئوستومی شده‌اند به جای اینکه از دهان و بینی به ریه‌ها وارد و خارج شود، از طریق لوله تراکئوستومی این عمل صورت می‌گیرد به همین دلیل فشار ساب گلوتال (فشار زیر تارهای صوتی) را کاهش داده و طیف وسیعی از تغییرات فیزیولوژیک از جمله اختلال بلع و همچنین تغییرات کیفیت صدا را برای بیمار به همراه خواهد داشت.
آیا اختلال بلع ناشی از انجام تراکئوستومی، تنها عارضه‌ی این جراحی است؟
تراکئوستومی علاوه بر اختلال بلع یا دیسفاژی ممکن است مشکلات دیگری برای بیمار ایجاد کند که شامل موارد زیر است:
- اختلال صدا و تغییر کیفیت صدای بیمار
- از دست دادن یا کاهش قدرت سرفه‌های موثر
- از دست دادن طبیعی فشار بازدمی مثبت
- آسیب به عملکردهای حسی حلق و حنجره
- آسیب به حس‌های بویایی و چشایی
- افزایش خطر collapse ریه‌ها
- آتروفی عضلات در اثر عدم استفاده از آنها
تا اینجا بیشتر به بررسی تراکوستومی و رابطه اختلال بلع با آن پرداختیم، اما موضوع مهم‌تر این است که اختلال بلع در تراکئوستومی را چگونه می‌توان درمان یا مدیریت کرد؟
طبق گفته‌های ابتدای مقاله، یکی از راه‌های کمک به بهبود اختلال بلع در تراکئوستومی استفاده از سوپاپ گفتاری یا اسپیکینگ والو است. در ادامه بیشتر به بررسی اینکه سوپاپ گفتاری چیست؟ و بررسی تاثیر استفاده از والو اسپیکینگ در بهبود اختلال بلع خواهیم پرداخت.
توانبخشی بلع در بیماران مبتلا به دیسفاژی که تراکئوستومی انجام داده‌اند، شامل چه نوع درمان‌هایی است؟
بهبود اختلال بلع دربیمارانی که تراکئوستومی دارند فقط به استفاده از سوپاپ گفتاری محدود نمی‌شود. درمان اختلال بلع در این بیماران به طیف وسیعی از مداخلات توانبخشی نیازمند است. عمده‌ی مداخلات توانبخشی بلع در بیماران تراکئوستومی مربوط به گفتاردرمانی است. حیطه‌ی گفتاردرمانی هم به درمان اختلالات گفتار و هم به درمان اختلال بلع یا دیسفاژی می‌پردازد. درمان اختلال بلع در بیماران تراکئوستومی مقوله‌ی به شدت حساسی است و نیاز به گفتاردرمانگری دارد که به صورت تخصصی در حیطه‌ی بلع فعالیت دارد و در این زمینه دانش، تجربه و مهارت کافی دارد.
توانبخشی بلع در بیماران مبتلا به دیسفاژی خصوصا بیماران تراکئوستومی نیاز به ارزیابی دقیق از وضعیت حسی، حرکتی، قدرت و دامنه حرکتی عضلات بلع و همچنین عملکرد تنفسی بیمار دارد. درمان بیمار با توجه به شرایط و نیاز بیمار ممکن است مجموعه‌ای از درمان‌های افزایش قدرت عضلات بلع، افزایش دامنه حرکتی عضلات، افزایش قدرت ریشه زبان، بهبود حرکات بالا رونده حنجره و همچنین مانورهای بلع درمانی مثل ماساکو باشد. علاوه بر این ممکن است نیاز باشد که درمان‌های مستقیم‌تری مثل دستورزی عضلات توسط درمانگر صورت گیرد. استفاده از درمان‌های دستگاهی و تحریکات عمقی با استفاده از دستگاه‌هایی مانند وایتال استیم که به صورت تخصصی برای درمان اختلال بلع طراحی شده است از دیگر مداخلات موثر در توانبخشی بلع در این بیماران است.
قابل ذکر است که فیزیوتراپی تنفسی با کمک به این بیماران به جهت افزایش قدرت سرفه‌های موثر، کمک به تخلیه ترشحات ریوی و بهبود عملکرد عضلات تنفسی در بهبود وضعیت تنفسی این بیماران نیز نقش مهمی دارند.
سخن آخر
سوپاپ گفتاری چیست؟ و چه تاثیری در بهبود عملکرد بلع دارد، در این مقاله به صورت مبسوط مورد بحث قرار گرفت. سوپاپ گفتاری یا اسپیکینگ والو یک دریچه است که روی لوله تراکئوستومی قرار می‌گیرد و امکان وارد و خارج شدن جریان هوا از دستگاه تنفس فوقانی را فراهم می‌کند و بدین ترتیب فردی که تراکئوستومی شده است، قادر به صحبت کردن و تولید صدا خواهد بود. تحقیقات زیادی از تاثیر استفاده از والو اسپیکینگ در بهبود اختلال بلع حمایت کرده‌اند. توانبخشی بلع در بیماران مبتلا به دیسفاژی به بیمار کمک خواهد کرد که در زمان کوتاه‌تری توانایی بلع ایمن را به دست آورند. توانبخشی بلع توسط کارشناس گفتاردرمان صورت می‌گیرد که علاوه بر درمان اختلال بلع، می‌توانند به درمان مشکلات صوت ایجاد شده در بیماران تراکئوستومی نیز کمک کنند. تیم ایران مد اس ال پی متشکل از مجموعه‌ای از درمانگران حرفه‌ای و با تجربه در زمینه درمان اختلال بلع است که تجربه درمان تعداد بی شماری از بیماران تراکئوستومی را دارند. چنانچه در این زمینه سوالی دارید یا نیاز به مشاوره و راهنمایی دارید می‌توانید به صورت تلفنی و یا آنلاین و یا حضوری با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول شما
- سوال1. آیا می‌توان از سوپاپ گفتاری در هنگام خواب هم استفاده کرد؟
استفاده از سوپاپ گفتاری در هنگام خواب مجاز است. گرچه هدف اولیه استفاده از سوپاپ گفتاری بازگشت صدای بیمار است اما هماهنگی تنفس و بلع هم هدف دیگری است که با استفاده از سوپاپ گفتاری به آن خواهیم رسید. در خواب فشار مثبت هوایی که با استفاده از سوپاپ گفتاری به زیر تارهای صوتی هدایت می‌شود به کنترل عملکرد بلع و تنفس و همچنین افزایش ایمنی و کارایی بلع کمک خواهد کرد.
- سوال2. در هنگام استفاده از سوپاپ گفتاری کاف لوله تراکوستومی باید پر باشد یا خالی؟
مسلماً برای هدایت هوا به سمت مجرای تنفسی فوقانی در لوله تراکوستومی که دارای کافه است نیازمند تخلیه فشار مثبت کاف می‌باشد. در غیر این صورت به بیمار احساس خفگی و منجر به سیانوز شدن آن می‌شود.
- سوال3. آیا برند سوپاپ گفتاری در بهبود اختلال بلع بیمار موثر است؟
همواره تجهیزات پزشکی برند کیفیت عملکردی بهتری برای بیمار خواهند داشت. اما لازم به ذکر است که سوپاپ‌های گفتاری خارجی علی رغم کیفیت بالایی که دارند دارای قیمت بالایی بوده و هزینه زیادی را به خانواده و همراه بیمار تحمیل می‌کنند. در بیش از ۹۰ درصد از بیماران استفاده از سوپاپ‌های گفتاری معمولی هم جواب می‌دهد و فقط درصد کمی از بیماران هستند که نیازمند سوپاپ‌های گفتاری تخصصی و با کیفیت هستند. نیاز به سوپاپ‌های گفتاری تخصصی و با کیفیت توسط گفتار درمانگر و یا همان درمانگر بلعتان مشخص خواهد شد.
- سوال4. آیا استفاده از چسب برای بستن جلوی لوله تراکوستومی به بیمار ما آسیب می‌رساند؟
معمولا بیماران به مشکلی بر نمی‌خورند اما اگر در ناحیه تعبیه لوله تراکوستومی فیبروز یا گوشت اضافه وجود داشته باشد و یا اگر بیمار دارای نقص تنفسی باشد استفاده از چسب برای بستن جلوی لوله تراکوستومی می‌تواند بیمار را در معرض خطر قرار دهد. همچنین استفاده از چسب برای بستن جلوی لوله تراکوستومی می‌تواند بیمار را در معرض عفونت نیز قرار دهد.
منابع:
1.Management of Dysphagia in Tracheostomized Patients
2.Speaking Valves and Swallowing
3.Tracheostomy tube - speaking: MedlinePlus Medical Encyclopedia
