ام اس چیست و چه علائمی دارد؟

ام اس یکی از بیماری‌های خود ایمنی سیستم عصبی است که مغز و نخاع را درگیر می‌کند. در بیماری ام اس غلاف چربی پوشاننده سلول عصبی دچار تخریب می‌شود. پس از تشخیص بیماری ام اس، بیمار باقی مانده زندگی‌اش را درگیر ناهنجاری‌های بیماری ام اس خواهد بود و این بیماری ناتوانی‌های مختلفی در زمینه‌های حرکات بدن، گفتار و بلع برای بیمار ایجاد می‌کند. این بیماری بیشتر در بین افراد با سن پایین یعنی افراد بیست تا سی ساله دیده می‌شود. در واقع رایج‌ترین علت ناتوانی در افراد جوان ام اس می‌باشد که در زنان دو تا سه برابر شایع‌تر از مردان است. علائم رایج این بیماری شامل موارد زیر می‌باشد:

 

• خستگی مفرط
• ناتوانی و سختی در راه رفتن
• مشکلات بینایی مانند تاری دید
• بی‌حسی در قسمت‌های مختلف بدن
• اسپاسم و سفتی ماهیچه‌ها
• عدم تعادل و مشکلات مربوط به هماهنگی و تعادل
• مشکلات غذا خوردن و اختلال بلع در بیماران ام اس

زندگی با ام اس ممکن است بیشتر فعالیت‌ها و عملکردهای فرد را با دشواری روبرو کند. این دشواری‌ها می‌تواند غذا خوردن فرد را نیز مختل کند. اختلال بلع در بیماران ام اس از مشکلات رایج این بیماران می‌باشد و اغلب افراد مبتلا این بیماری، دارای علائم اختلال بلع هستند. اختلال بلع اصطلاحی است که به ناتوانی و مشکل در خوردن غذا و نوشیدن مایعات اطلاق داده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که شیوع اختلال بلع در بیماران ام اس بالای 43% می‌باشد. اضافه شدن مشکل بلع به ناتوانی‌های دیگر در این بیماران کیفیت زندگی آن‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته لازم به ذکر است که در اغلب بیماران دارای ام اس شروع مشکلات بلع مدتی بعد از بروز علائم اولیه حرکتی، تعادلی و بینایی خواهد بود.

 

 

به چه علتی اختلال بلع در بیماران ام اس را مشاهده می‌کنیم؟

عمل بلعیدن یک فرایند پیچیده است که نیازمند هماهنگی عضلات ظریف دهان و حلق و حنجره می‌باشد؛ از آنجا که بیماری ام اس سیستم عصبی و اعصابی که به این عضلات عصب دهی می‌کنند را تخریب می‌کند، عملکرد طبیعی و هماهنگی بین این عضلات آسیب می‌بیند و در نتیجه مشکلات بلع در فرد نمود پیدا می‌کند. بر طبق مطالعات دلیل ظهور علائم اختلال بلع در بیماران ام اس؛ آسیب به مسیرهای عصبی که نقش مهمی در هدایت پیام‌های عصبی به نقاط مختلف بدن بر عهده دارند، آسیب اعصاب جمجمه ای ( اعصاب کرانیال)، آسیب به ساقه ی مغز و مخچه و مشکلات شناختی عنوان شده است.

آیا با علامت‌های دیسفاژی در بیماران ام اس آشنا هستید؟

شاید برای خیلی از افراد سوال باشد که علائم اختلال بلع در بیماران ام اس چیست؟ و علائم به چه شکلی بروز می‌یابند. در اینجا به مهم‌ترین علائم اختلال بلع در بیماران ام اس اشاره می‌کنیم. آگاهی نسبت به این علائم در تشخیص دیسفاژی در ام اس کمک خواهد کرد. علائم شامل؛

 

• احساس گیر کردن غذا در گلو
• سختی در جویدن و بلعیدن
• سرفه حین یا بعد از بلعیدن
• کاهش دامنه حرکات عضلات زبان و لب و فک
• ضعف عضلات دهانی حلقی
• احساس خفگی در حین غذا خوردن یا نوشیدن مایعات
• پاک کردن مکرر گلو در حین غذا خوردن یا نوشیدن مایعات
• وجود سفتی‌های نامتناسب در ناحیه فک و حلق
• کندی حرکات بلع

اختلال بلع ام اس چه عوارضی را به همراه دارد؟

کاهش میزان آب بدن، سوء تغذیه، عفونت ریوی و انسداد مسیر هوایی از عوارض جدی اختلال بلع در بیماران ام اس می‌باشد. همین دلیل لازم است علائم اختلال بلع در این بیماران جدی گرفته شود و جهت تشخیص دیسفاژی در ام اس و درمان آن به متخصص مربوطه مراجعه کرد. پزشک متخصص مغز و اعصاب به عنوان مهم‌ترین فرد از کادر سلامت در بیماری ام اس، با معرفی مشکلات احتمالی که ممکن است در آینده برای بیمار مبتلا به ام اس رخ دهد، فضا را برای کسب آگاهی بیشتر بیمار در مورد مشکلات آتی فراهم می‌نماید. دیسفاژی در ام اس یکی از اختلالاتی است که پزشک نورولوژیست در مورد آن به بیمار مبتلا به ام اس اخطار می‌دهد. بروز علائم اختلال بلع در بیماران ام اس ممکن است ناگهانی رخ دهد. گاهی به سرعت این علائم پیشرفت می‌کنند و حتی در مواردی منجر به مشکلات مانند عفونت ریه، خفگی و مرگ می‌شوند. در حمله‌های دوره‌ای ام اس حتی مشاهده شده است که بیمار در یک شبانه‌روز و در بازه زمانی چند ساعته بلع خود را از دست می‌دهد. بنابراین پزشک متخصص مغز و اعصاب مسئولیت بسیار مهمی بر دوش خود دارد چرا که برخی بیماران نمی‌دانند اختلال بلع در بیماران ام اس چیست؟ چه عواقبی دارد؟ و درمان مشکل  بلع بیماران ام اس با چه متخصصی است؟

تشخیص دیسفاژی در ام اس چگونه صورت می‌پذیرد؟

در روند تشخیص دیسفاژی در ام اس ممکن است خانواده یا خود بیمار متوجه تغییرات و یا دشواری‌هایی در غذا خوردن، نوشیدن مایعات و یا حتی مصرف داروها شوند. بعد از مشاهده علائم بایستی فرد دارای بیماری ام اس برای ارزیابی دقیق‌تر به آسیب شناس گفتار و زبان و بلع مراجعه کند. درمانگر متخصص در زمینه‌ی بلع ارزیابی های دقیق بالینی را انجام می‌دهد و در صورت لزوم، ارزیابی دقیق‌تر جهت تشخیص دیسفاژی در ام اس، مانند ویدئو فلوروسکوپی( تست باریم) و آندوسکوپی از طریق بینی(FEES) را در برنامه خود قرار می‌دهد. بعد از محرض شدن دیسفاژی در بیماران ام اس طرح درمان مشخص شده و مشاورات و پیگیری‌های لازم توسط درمانگر انجام می‌گیرد.

 

 

 

چه روشی بهترین درمان مشکل بلع بیماران ام اس است؟

درمان مشکل بلع بیماران ام اس شامل تمرینات و مانورهای مربوط به افزایش قدرت و دامنه حرکات عضلات بلع در بیمارانی که توانایی انجام تمرینات را به صورت فعالانه دارند، می‌شود. انجام مانورها و دستورزی‌های تخصصی توسط درمانگر و همچنین درمان‌های ابزاری و الکتروتراپی مانند وایتال استیم تراپی نیز از درمان‌های موثر اختلال بلع در بیماران ام اس بوده است.گاهی درمان مشکل بلع بیماران ام اس شامل تغییرات در عادات غذایی، نوع و بافت غذا و همچنین اصلاح و تغییر پوستچر و پوزیشن بیمار است. همچنین باید توجه داشت که بسیاری از این بیماران نیاز به پیگیری درمان دارند تا کیفیت مناسب بلع جهت تغذیه از راه دهان حفظ شود و از بازگشت مجدد اختلال بلع در بیماران ام اس پیشگیری بعمل آید. بهترین درمان مشکل بلع بیماران ام اس اصلاح حرکات در ترکیب با الکتروتراپی عنوان شده است.
همانطور که پیشتر گفته شد درمان مشکل بلع بیماران ام اس توسط آسیب شناس گفتار و زبان و بلع انجام می‌شود البته باید به این مهم توجه داشت که درمانگر حتما در حوزه ی اختلالات بلع متخصص و متبحر باشد زیرا برخی از علائم بیماری ام اس مانند دیسفاژی یا اختلال بلع درمان پذیر می‌باشد و درمانگری که در این زمینه متخصص باشد می‌تواند تاثیر بسزایی در افزایش کیفیت زندگی و همچنین طول عمر بیمار ام اس داشته باشد.
چند توصیه کلیدی جهت کمک به درمان مشکل بلع بیماران ام اس در منزل:

 

• غذاهای جامد بیمار را به قطعات کوچکتر تقسیم کنید.
• از بیمار بخواهید که غذای خود را بیشتر بجود.
• از بیمار بخواهید سرعت خوردن و آشامیدن خود را کاهش دهد.
• از بیمار بخواهید از صحبت کردن حین خوردن و آشامیدن پرهیز کند.
• از ارائه مواد غذایی که علائم بیمار را بدتر می‎کند، پرهیز کنید.
• از ارائه مواد بسیار شیرین یا ترش یا ادویه دار به بیمار اجتناب کنید.

مهمترین نکات مرتبط به اختلال در خوردن در بیماران ام اس

 

• خستگی بیمار مد نظر قرار گیرد. زمان تغذیه بیمار در زمان‌های مناسب تنظیم گردد.
• از ارائه درمان های خارج از توان بیمار خودداری گردد.
• در صورت امکان برای تنظیم دوز داروها با دکتر بیمار در تماس باشید.
• همراه بیمار را در مورد علائم اختلال بلع در بیماران ام اس آموزش دهید.
• علایم حیاتی مخصوصا عملکرد تنفسی بیمار را مرتب چک کنید.
• به روحیه و هیجانات بیمار توجه کنید.

نتیجه گیری

اختلال بلع در بیماران ام اس نیازمند اعمال توجه ویژه است. باید به این مسئله توجه داشت که بیماری ام اس یکی از بیماری‌های مغز و اعصاب پیشرونده می‌باشد و متاسفانه تعداد افرادی که به این بیماری مبتلا می‎شوند رو به افزایش است. اختلال بلع یکی از مشکلات رایج این بیماران است که علاوه بر ناتوانی در غذا خوردن مشکلاتی مانند عفونت و سوء تغذیه را برای این بیماران به همراه دارد. درمان مشکل بلع بیماران ام اس به میزان زیادی آنها را از عوارض ناشی از آن مصون می‌دارد و کیفیت زندگی آنها را افزایش می دهد.
باید توجه داشت که خیلی از افراد حتی نمی‌دانند اختلال بلع در بیماران ام اس چیست؟ و این نقش پزشک مغز و اعصاب را در آگاه‌سازی بیماران نسبت به علائم اختلال بلع در بیماران ام اس برجسته می‌کند.
  آسیب شناسان گفتار و زبان و بلع کمک شایانی به درمان مشکل بلع بیماران ام اس می‌کنند. تیم ایران مد اس ال پی با گرد هم آوردن درمانگران متخصص در زمینه اختلال بلع و فراهم کردن ابزارهای پیشرفته مانند وایتال استیم تراپی آماده است تا بهترین و با کیفیت ترین خدمات را به این بیماران ارائه دهد. ممنون که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید. لطفا از طریق شماره‌های درج شده در سایت با ما در ارتباط باشید.

 

 

 

سوالات متداول شما

 

آیا اختلال بلع در بیماران ام اس قابل درمان است؟

اگر چه کنترل علامت اختلال بلع در بیماران ام اس و رفع بحران در صورت مراجعه بهنگام مقدور است، اما باید توجه نمود که هدف اصلی درمان کنترل علائم و جلوگیری از بدتر شدن علائم اختلال بلع بیمار است. البته در بسیاری از بیماران پیشرفت محسوس خواهد بود.

آیا درمان دارویی به رفع علائم اختلال بلع در بیماران ام اس کمک می‌کند؟

اخیرا درمان اختلال بلع در بیماران ام اس با استفاده از دارو مورد توجه بسیاری از مطالعات بالینی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که فارغ از تاثیر اندک درمان دارویی بر استفاده همزمان توانبخشی بلع نیز تاکید شده است.