مایوپاتی چیست؟

مایوپاتی یک اصطلاح کلی است که به بیماری‌هایی اشاره دارد که عضلات اسکلتی یعنی عضلاتی که به استخوان‌ها اتصال دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مایوپاتی انواع مختلفی دارد که می‌تواند ارثی و یا اکتسابی باشد. مایوپاتی ارثی می‌تواند به صورت ژنتیکی به فرد به ارث برسد و یا به صورت مادرزادی در ابتدای تولد با نوزاد همراه باشد و در برخی موارد نیز از نوع متابولیک است. مایوپاتی اکتسابی در اثر بیماری‌های عفونی ناشی از بیماری‌هایی مثل ایدز و ضعف سیستم ایمنی در بیماری‌های خود ایمنی ایجاد می‌شود.
علائم مایوپاتی به طور کلی شامل موارد زیر است:

• ضعف عضلانی که معمولا در اندام‌های فوقانی شامل بازوها و شانه‌ها شایع‌تر و شدید‌‌تر است.
• گرفتگی و اسپاسم عضلات
• ضعف و بی حالی
• فقدان انرژی
• ناتوانی و خستگی در حین انجام فعالیت‌های روزانه
• مشکلات تنفسی
• اختلال بلع یا دیسفاژی

 

مایوپاتی چگونه و توسط چه متخصصی تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص مایوپاتی بر عهده‌ی پزشک متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست است. نورولوژیست با انجام برخی آزمایشات و تست‌های تشخیصی وجود یا عدم وجود بیماری‌ مایوپاتی را مشخص خواهد کرد. این تست‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:
آزمایش خون. آزمایش خون برای مشخص شدن برخی آنزیم‌های ماهیچه‌ها که در مایوپاتی‌ها میزانشان افزایش پیدا می‌کند. همچنین بررسی الکترولیت‌هایی مثل سدیم، پتاسیم و منیزیوم و غیره و همچنین بررسی هورمون تیروئید.

• الکترومایوگرافی یا نوار عصب عضله
• MRI
• تست‌های ژنتیک
• بیوپسی عضله

تا اینجا سعی شد تا به پرسش مایوپاتی چیست؟ پاسخ داده شود. در ادامه بیشتر به اختلال بلع در مایوپاتی و بررسی علل و درمان دیسفاژی در مایوپاتی خواهیم پرداخت.

 

 

چرا اختلال بلع در مایوپاتی رخ می‌دهد؟

بلع انسان یک عمل پیچیده است که شامل سه مرحله دهانی، حلقی و مروی است. بلعیدن انسان در برخی مراحل ارادی و در برخی مراحل غیر ارادی است. مرحله ارادی بلع که بیشتر مرحله دهانی و ابتدای حلق را شامل می‌شود، بر پایه‌ی عملکرد عضلات مخطط و ارادی است که در مایوپاتی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. هر گاه یکی از مراحل بلع دچار اختلال شود یا هماهنگی این سه مرحله مختل شود، اختلال بلع یا دیسفاژی شکل می‌گیرد. 
متاسفانه گاهی اختلال بلع در مایوپاتی به موقع مورد توجه قرار نمی‌گیرد و افراد زمانی که با مشکلات جدی مانند آسپیراسیون ( ورود غذا به ریه و ایجاد عفونت) و عدم توانایی در غذا خوردن موثر و کافی مواجه می‌شوند، جهت درمان اقدام می‌کنند. با اینکه اختلال بلع یکی از علائم مایوپاتی است اما این مشکل به نوبه‌ی خود می‌تواند باعث تشدید برخی علائم دیگر مایوپاتی مانند ضعف و خستگی شود، زیرا با نرسیدن غذا و مایعات کافی در اثر ناتوانی و ضعف بلع، خستگی و نداشتن انرژی نیز بیشتر خواهد شد.

 

نشانه‌های اختلال بلع در مایوپاتی چیست؟

 

• جویدن و خوردن آهسته که معمولا از نشانه‌های اولیه اختلال بلع در مایوپاتی است.
• ناتوانی در پیدا کردن لقمه در دهان در حین جویدن به علت ضعف زبان
• ناتوانی در جویدن به علت ضعف عضلات فک و لب‌ها
• افزایش بزاق و آبریزش دهانی. این مشکل تاثیرات اجتماعی برای افراد به دنبال دارد و باعث کمرنگ شدن حضور آنان در جمع می‌شود.
• برگشت غذا از حفره بینی. که این امر معولا به دلیل ضعف عضلات کام صورت می‌گیرد.
• سرفه و خفگی حین غذا خوردن و نوشیدن مایعات
• پنومونی و عفونت ریوی ناشی از نفوذ غذا و مایعات به ریه
• کاهش وزن و سو تغذیه و همچنین کم آبی بدن

 

 برای درمان دیسفاژی در مایوپاتی چه باید کرد؟

درمان دیسفاژی در مایوپاتی از تمرینات و مانورهای درمانی تا پگ گذاری را شامل می‌شود و از آنجایی که میوپاتی جز بیماری‌های نورولوژیک پیشرونده است، ممکن است درمان اختلال بلع بیشتر ماهیتی کنترل کننده از مشکلاتی مانند آسپیراسیون و عفونت ریه  را داشته باشد نه به عنوان درمان کامل و قطعی اختلال بلع. درمان اختلال بلع یا درمان دیسفاژی در مایوپاتی شامل اقدامات زیر می‌باشد:

1. تمرین درمانی و مانورهای درمان اختلال بلع. در صورتی که بیمار توانایی حرکتی مناسب داشته باشد استفاده از تمرینات اکتیو و فعالانه به منظور تقویت قدرت، افزایش دامنه حرکات عضلات و بهبود عملکرد حرکتی عضلات بلع از طریق تمرینات و مانورهای درمان اختلال بلع به حفظ بلع مناسب کمک خواهد کرد.
2. تغییر رژیم و عادات غذایی. تغییر رژیم غذایی به معنای ایجاد تغییراتی در بافت مواد غذایی است. این امر به بیمارانی که ناتوانی در جویدن و حرکت دادن لقمه غذا در دهان به وسیله‌ی زبان را دارند و همچنین در بیمارانی که اختلال بلع ناشی از ضعف و خستگی عضلانی دارند، کمک قابل توجهی خواهد کرد. زیرا این افراد به دنبال خستگی زودرس تغذیه دهانی کمتری خواهند داشت اما با دریافت مواد نرم‌تر مانند پوره جات که نیاز به جویدن کمتر دارند، دیرتر خسته شده و حجم بیشتری مواد غذایی دریافت خواهند کرد.
3. تغییر عادات و سبک غذایی شامل تغییر در نحوه نشستن و پوزیشن بیمار و ممنوعیت از به حالت خوابیده قرار گرفتن بلافاصله بعد از غذا خوردن است. در حین تغذیه بیمار باید درحالتی قرار بگیرد که احتمال ورود غذا به ریه به کمترین حالت برسد.
4. درمان‌های جراحی که شامل اقداماتی مثل استنت گذاری مری و یا اتساع مری در افرادی که تنگی مری دارند و همچنین جراحی مایوتومی دریچه فوقانی مری که به علت اختلال در عملکرد این عضله انجام می‌گیرد، است. ممکن است درمان‌های جراحی به سرعت پاسخ دهند و مشکل بلع بیمار را حل کنند اما از طرفی اثر آنها دائمی نیست و ممکن است از چند ماه تا چند سال اثر گذار باشند.
5. PEG گذاری. این روش تعبیه یک لوله تغذیه در حفره شکمی است که از داخل در معده قرار دارد و غذا مستقیما وارد معده می‌شود. این روش معمولا برای بیمارانی توصیه می‌شود که توانایی بلع بسیار ضعیفی دارند و امکان تغذیه از راه دهان برای آنها فراهم نمی‌باشد و غذا خوردن بیمار از راه دهان با عفونت ریه همراه است. همچنین قابل ذکر است که تعبیه لوله تغذیه به معنی درمان اختلال بلع نیست بلکه ماهیتی مدیریتی و پیشگیرانه از بروز عفونت ریه را دارد.

 

 

 گفتاردرمانگر چه نقشی در درمان اختلال بلع در مایوپاتی دارد؟

به طور کلی درمان اختلال بلع یکی از حیطه‌های کاری گفتاردرمانگران است. درمان اختلال بلع در مایوپاتی نیز از این قائده مستثنی نیست. گفتاردرمانی یکی از رشته‌های توانبخشی است که به درمان اختلالات گفتار، صحبت کردن، صدا و بلع می‌پردازد. از آنجایی که درمان اختلال بلع تنها در موارد محدودی شامل درمان‌های پزشکی و دارویی می‌شود، توانبخشی بلع که توسط گفتاردرمان انجام می‌شود، در بسیاری از موارد اقدام درمانی موثر برای حل مشکلات بلع است. گفتاردرمانی در اختلال بلع علاوه بر تمرین درمانی که پیشتر توضیح داده شد شامل مجموعه اقداماتی مانند دستورزی و همچنین الکتروتراپی و انجام تست‌های تشخیصی مانند فلوروسکوپی بلع و آندوسکوپی از راه بینی نیز می‌باشد. علاوه بر این گفتاردرمانگرانی که به صورت تخصصی در حیطه اختلال بلع فعالیت می‌کنند، نقش مهمی در جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند عفونت ریه و یا به تعویق انداختن پگ گذاری و حفظ بلع بیمار را دارند.

سخن آخر

اختلال بلع در مایوپاتی یکی از مشکلاتی است که بسیاری از این بیماران با آن مواجه می‌شوند. اختلال بلع ناشی از ضعف و خستگی عضلانی شایع ترین مشکلی است که این افراد در رابطه با تغذیه دهانی با آن مواجه می‌شوند که علت آن به ماهیت این بیماری برمی‌گردد. برای درمان اختلال بلع در مایوپاتی باید از کمک یک گفتاردرمان استفاده کرد. در مواردی نیز درمان‌های جراحی مانند مایوتومی به بهتر شدن اختلال بلع آنها کمک می‌کند. در تیم ایران مد اس ال پی درمانگرانی با تجربه و با دانش کافی به ویژه در زمینه درمان اختلال بلع در بیماران نورولوژیک، آماده خدمت رسانی به بیمارانی با این مشکلات هستند. 

 

سوالات متداول شما

سوال1. آیا درمان الکتروتراپی از طریق وایتال استیم کمکی به درمان اختلال بلع در مایوپاتی می‌کند؟

در کل گرفتن انقباض از عضلات تحت تاثیر مایوپاتی با استفاده از روش‌های مختلف به درمان اختلال بلع در مایوپاتی کمک می‌کند. درمان الکتروتراپی از طریق وایتال استیم در تحقیقات مختلف اثرگذاری مثبتی را به اثبات رسانده است.

سوال2. آیا اختلال بلع در مایوپاتی می‌تواند به دنبال سرماخوردگی اتفاق بیفتد؟

اختلال بلع در مایوپاتی در برخی از بیماران به دنبال سرماخوردگی و یا نوعی از آنفولانزا بروز می‌یابد. درگیر بودن سیستم اعصاب و یا عضلات پس از بیماری‌های ویروسی شایع است. اگر عضلات عملکرد بلع پس از سرماخوردگی دچار تغییراتی در ویژگی‌های انقباضی و حرکتشان رخ دهد، یعنی بیمار مستعد اختلال بلع در مایوپاتی خواهد بود.

منابع:

1.Dysphagia in adult myopathies
2.Dysphagia in adult myopathies - PubMed
3.Myopathy: Causes, Symptoms, Diagnosis & Treatment