حنجره چه ارتباطی با بلعیدن و غذا خوردن ما دارد؟
بیشتر مردم حنجره را اندام گفتاری میشناسند اما جالب است بدانید که این عضو کوچک در بدن ما نه تنها در صحبت کردن بلکه در بلعیدن و حتی تنفس نیز نقش دارد. در واقع حنجره با در بر داشتن تارهای صوتی مهمترین نقش را در صحبت کردن ما انسانها ایفا میکند. علاوه بر این حنجره در قسمت فوقانی نای (لوله تنفسی) قرار گرفته است و باز و بسته شدن تارهای صوتی نقش مهمی در حرکات منظم دم و باز دارند. اما حنجره چه ارتباطی با بلع دارد؟
باید گفت که برای بلعیدن درست و ایمن، ساز و کارهایی در انسان شکل گرفته است که از ورود غذا به فضای نای و ریه جلوگیری به عمل آید. یکی از ارکان مهم این ساز و کار حفاظتی حنجره است که در زمان بلعیدن یعنی در مرحلهای که لقمه غذا از فضای حلق به مری منتقل میشود، حنجره با حرکات رو به بالا و جلو، قرار گرفتن اپیگلوت روی حنجره، نزدیک شدن تارهای صوتی به یکدیگر و بستن فضای بین چینهای صوتی و از طرفی دیگر با جمع و فشرده شدن فضای حلق، لقمه غذا به سلامت از مسیر حلق عبور کرده و با ساز و کارهای ذکر شده از ورود آن به فضای ریه جلوگیری میشود. بنابراین نقش حنجره در بلعیدن سالم بسیار پر رنگ است و بروز هر گونه مشکل برای این عضو میتواند بلع ما را با دشواری روبرو کند و باعث اختلال بلع شود.
لارنژیت چیست و چگونه رخ میدهد؟
لارنژیت التهاب باکس حنجره است که به دلایلی مثل عفونتهای ویروسی و باکتریایی در اثر سرماخوردگی، سینوزیت مزمن، آلرژی، سیگار کشیدن، رفلاکس اسید معده (GERD)، استفاده بیش از حد الکل و بد استفاه کردن از صدا رخ میدهد. نشانههای لارنژیت شامل:
- تغییر کیفیت صدا به حالت گرفته، خشن و نفس آلود
- سرفههای خشک
- احساس وجود جسم خارجی یا تنگی گلو
- درد گلو
- اختلال بلع
- تب در موارد شدید عفونت و التهاب
- خستگی صوتی
- اختلال آدینوفاژی یا بلع دردناک
- کاهش بلندی صدا
اختلال بلع ناشی از لارنژیت چگونه است؟
پیشتر نقش حنجره در بلعیدن شرح داده شد. حال برای اینکه بهتر متوجه شویم که چرا اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره رخ میدهد. حالتی را در نظر بگیرید که حنجره به دنبال عفونت و التهاب قادر به انجام عملکرد خود به درستی نمیباشد، بنابراین مشکل بلع غذا انتظار میرود زیرا یکی از اجزای مهم این عمل، درگیر التهاب و عفونت است. اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره هم میتواند ناشی از اختلال در حرکات حنجره و هم اختلال در زمان بندی مراحل دهانی و حلقی بلع صورت گیرد.
در زمانی که لارنژیت وجود دارد ممکن است حرکات حنجره محدود شود، خصوصا حرکات upward حنجره که در بلع بسیار حائز اهمیت است. از طرفی دیگر یکی از فاکتورهای مهم بلع سالم، زمان بندی مناسب بین مراحل دهانی و حلقی بلع است که در لارنژیت این هماهنگی مختل شده و با تاخیر و یا در برخی موارد با انتقال زود هنگام لقمه از دهان به حلق همراه است. علاوه بر این تحقیقات بسیاری وجود دارد که از تاثیر لارنژیت بر مرحله مروی بلع حمایت میکنند. یافتههای این تحقیقات نشان میدهد که التهاب حنجره باعث بد عملکردیهای دریچه فوقانی مری شده و مرحله مروی بلع را نیز با دشواری روبرو میکند. در صورتی که GERD عامل لارنژیت باشد، اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره خود را بیشتر نشان خواهد داد.
اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره چه علائمی دارد؟
اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره معمولا با نشانههای زیر همراه است:
- احساس درد حین قورت داد آب دهان
- اختلال آدینوفاژی یا بلع دردناک. به این معنی که فرد هنگام قورت دادن لقمه غذا احساس درد در ناحیه گلو دارد.
- احساس وجود جسمی توپ مانند در گلو
- افزایش ترشحات پشت حلقی
- سختی در بلع مواد سفت و جویدنی
- بلع چند مرحلهای. به این صورت که فرد در پی تلاش برای فرو دادن لقمه غذا چندین بار آن را میبلعد.
- سرفه بعد از قورت دادن
- پاک کردن مکرر گلو حین غذا خوردن
- سختی در شروع بلع حلقی
- دیسترس تنفسی حین بلعیدن
- استفراغ
- تغییر کیفیت صدا بعد از قورت دادن
برای درمان التهاب حنجره چه کاری میتوان کرد؟
درمان التهاب حنجره بستگی به شرایط دارد مثلا لارنژیت کوتاه مدت معمولا نیاز به درمان ندارد. و از آنجایی که علت لارنژیت کوتاه مدت معمولا ویروسی است نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ندارد. در این موارد مصرف دارو بیشتر برای از بین بردن سایر علائم کاربرد دارد که باید با تجویز پزشک مصرف شود. اقدامات مراقبتی مثل پرهیز از مصرف سیگار و الکل، استفاده از بخور سرد، عدم بلند حرف زدن و فریاد کشیدن و مواردی از این دست نیز به بهبود علائم اختلال صوتی که به دنبال لارنژیت ایجاد شده، کمک میکند.
در مواردی که التهاب و عفونت حنجره منجر به اختلال بلع و اختلال صوت به صورت جدی در فرد شده باشد، نیاز به اقدامات درمانی دیگری مانند گفتاردرمانی است. از آنجایی که گفتاردرمانگران هم در حوزه اختلالات بلع و هم اختلالات صدا و گفتار فعالیت دارند، میتوانند کمک زیادی به این بیماران کنند. البته گاهی مداخلات بلع درمانی و گفتاردرمانی ممکن است در اولویت نباشد و لازم باشد که بیمار ابتدا درمانهای پزشکی و دارویی برای کمتر شدن التهاب را دریافت کند و سپس بعد از مشورت با پزشک مداخلات تراپی صورت گیرد.
آیا میتوان برای بهتر شدن اختلال آدینوفاژی یا بلع دردناک کاری در منزل انجام داد؟
با انجام موارد زیر به بهتر شدن علائم بلع دردناک در منزل کمک کنید.
استفاده از بخور سرد
استفاده از نوشیدنیها و دسرهای سرد و خنک
استفاده از مواد و غذاهای نرم
عدم استفاده از محرکهای رفلاکس اسید معده
مصرف بیشتر مایعات
سخن آخر
اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره یکی دیگر از موارد مشکل بلع غذا به دنبال عفونت است. از آنجایی که حنجره نقش مهمی در کارکردهای حیاتی مانند بلعیدن، صحبت کردن و تنفس دارد؛ هر عاملی که باعث آسیب به حنجره یا اختلال در عملکردش شود، میتواند باعث اختلال بلع، اختلال صدا و همچنین مشکلات تنفسی شود. اختلال بلع ناشی از لارنژیت با تنوعی از علائم مثل اختلال آدینوفاژی یا بلع دردناک همراه است. درمان التهاب حنجره در صورتی که کوتاه مدت باشد نیاز به اقدام خاص و یا مصرف دارو ندارد و بیشتر نیاز به اقدامات مراقبتی به جهت پرهیز از بدتر شدن علائم و کمک به بهبودی زودتر است. در صورتی که علائم بیش از دو هفته طول بکشد نیاز به مراجعه به پزشک میباشد و چنانچه اختلال بلع و صوت مشکلات جدی برای فرد ایجاد کند نیاز به گفتاردرمانی نیز میباشد. در صورتی که با مشکل صوت و یا اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره روبرو هستید میتوانید از مشاورهها و کمکهای تیم ایران مد اس ال پی بهره مند شوید.
سوالات متداول شما
- سوال1. آیا درمانهای گیاهی به حل مشکل اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره کمک میکند؟
در صورتی که مشکل اصلی ایجاد کننده اختلال بلع التهاب منتشر در مجرای حلق و حنجره باشد درمانهای گیاهی میتواند به کنترل التهاب و کاهش علائم اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره کمک کند. اما اگر مشکل بلع بیمار ناشی از به هم ریختگیهای عصبی عضلانی و ضعف حرکت باشد درمانهای گیاهی به حل مشکل اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره کمک نخواهد کرد.
- سوال2. درمان اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره به چه شکل است؟
درمان و مدیریت التهاب در اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره از اولویت بالایی برخوردار است. اما لازم به ذکر است که در صورت وجود اسپاسم و گرفتگی عضلانی و یا مواردی از ضعف عضلانی نیازمند مداخلات گفتار درمانگر با استفاده از تمرین، دست ورزی و درمان دستگاهی خواهیم بود. اما بهترین درمان اختلال بلع ناشی از عفونت حنجره میتوانند توسط ارزیابیهای دقیق درمانگر بلع شناسایی شود.
منابع:
1. Laryngitis - symptoms, treatment, causes and diagnosis
2. Swallowing in patients with laryngitis
