در مواردی که بیمار مشکل بلع داشته باشد و نتواند  از طریق دهان غذای مورد نیاز روزانه را دریافت نماید، از ابزاری خاص جهت تغذیه بیمار استفاده می‌شود. یکی از این ابزارها تغذیه از طریق گاستروستومی است. تغذیه از طریق گاستروستومی اولین بار در سال 1980 انجام شده و امروزه به طور گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. جهت تغذیه از طریق گاستروستومی یک لوله با جراحی از طریق دیواره شکم در داخل معده قرار می‌گیرد و از طریق این لوله بیمار می‌تواند داروها و غذای کافی دریافت کند.لازم به ذکر است بعد از درمان اختلالات بلع توسط گفتاردرمان (متخصص در حیطه اختلال بلع) و با دستور پزشک مربوطه این لوله قابل برداشتن است و تغذیه از طریق گاستروستومی قطع می‌شود.

چه بیمارانی کاندید تغذیه از طریق گاستروستومی هستند؟

گاستروستومی از راه پوست به وسیله آندوسکوپ (لوله تغذیه پگPEG) روش مناسب تغذیه در بیمارانی است که دستگاه گوارش سالمی دارند اما به علت نداشتن بلع ایمن و مشکل بلع به مدت بیش از چهار هفته قادر به خوردن مواد غذایی نیستند و درنتیجه کاندید تغذیه از طریق گاستروستومی می‌شوند. تغذیه از طریق گاستروستومی برای افرادی با مشکلات بلع ناشی از مواردی چون هوشیاری پایین، تروما یا سرطان مری یا معده، ترومای دهان،زوال عقل، سوختگی، سکته مغزی و... که خطر آسپیراسیون بالایی دارند انجام می‌شود. همچنین تغذیه از طریق گاستروستومی بنا به تشخیص پزشک و متناسب با شرایط بیمار انتخاب می‌گردد.

 

موارد منع گاستروستومی

بیمارانی که رفلاکس شدید معده به مری دارند به علت خطر بروز عفونت ریه ناشی از آسپیراسیون کاندید تغذیه از طریق گاستروستومی نیستند.

توصیه های قبل از عمل

تغذیه از طریق گاستروستومی با کمک جراحی برای تعبیه لوله تغذیه پگ انجام می‌گیرد و مانند هر عمل جراحی مراقبت‌های ویژه‌ای به همراه دارد. یک هفته قبل از عمل از مصرف داروهایی که رقیق کننده خون هستند و احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند مثل آسپیرین خودداری کنید و جهت مصرف سایر داروهای شیمیایی یا گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. در صورت داشتن پروتز دندان و دندان مصنوعی  آن را خارج نمایید. تغذیه روز قبل عمل باید کاملا متناسب با دستورالعمل پزشک شما باشد (معمولا 8 ساعت قبل از عمل بیمار نباید چیزی بخورد).

نحوه گذاشتن لوله تغذیه پگ (PEG)

 

پس از تشخیص پزشک مبنی بر تغذیه بیمار از طریق گاستروستومی ، لوله تغذیه پگ توسط متخصص گوارش در کلینیک یا بیمارستان برای بیمار با مشکل بلع گذاشته می‌شود. ابتدا داروی بی حسی تزریق شده و سپس پزشک لوله آندوسکوپ را از راه دهان وارد معده می‌نماید و از طریق آن محل دقیق وارد کردن لوله تغذیه را مشخص می‌کند. سپس با ایجاد یک برش کوچک روی پوست و معده لوله را وارد معده می‌نماید و لوله را ثابت می‌کند. برای جلوگیری از عفونت یک پانسمان کوچک بر روی برش قرار داده می‌شود. مدت انجام این جراحی حدودا30 تا 45 دقیقه است.

 
توصیه های مهم بعد از گذاشتن لوله پگ

- بعد از گذاشتن لوله پگ (جهت تغذیه از طریق گاستروستومی)، گاواژ (وارد کردن مواد غذایی از راه لوله به معده)  بیمار باید با دستور پزشک شروع شود و در روزهایی اول کاملا زیر نظر متخصص باشد.
- در شروع تغذیه از طریق گاستروستومی از حجم مایعات کم استفاده می‌شود و به تدریج حجم مایعات افزایش داده می‌شود.
- وضعیت فشار خون و تب بیمار باید به طور مرتب بررسی شود.
- مراقب بیماری که تغذیه از طریق گاستروستومی دارد باید به درجه بندی روی لوله دقت کند تا در صورت جابه جا شدن آن متوجه شود.
- جهت ارائه داروی خوراکی به بیمار از طریق لوله تغذیه پگ، دارو را کاملا داخل آب حل کنید و سپس گاواژ کنید.
- از دیگر نکات مهم تغذیه از طریق گاستروستومی این است که موقع گاواژ به آرامی مواد غذایی را به داخل لوله وارد نمایید و از تخلیه ناگهانی اجتناب نمایید.
- بعد از گاواژ بیمار، نباید نشتی از اطراف لوله در محل اتصال به شکم وجود داشته باشد.
- بعد از ارائه هر وعده غذا سر لوله را ببندید تا مواد غذایی خارج نشود.
- بالا نگه داشتن سر بیمار نیم ساعت بعد از غذا خوردن به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.
بیمار در طول تغذیه از طریق گاستروستومی باید مرتب با پزشک در ارتباط باشد و در صورت مشاهده علایمی چون تورم شکم، تب و لرز حساسیت پوستی فورا با پزشک خود مشورت نماید.

 

عوارض احتمالی قرار دادن لوله پگ (PEG)

 

 

تغذیه از طریق گاستروستومی ( لوله پگ) روش آسان و کارآمد است که عوارض کمی دارد و می‌تواند روش انتخابی مناسبی برای تغذیه طولانی مدت در بیماران با مشکلات بلع باشد. از جمله خطرات احتمالی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بروزعفونت‌های موضعی، خونریزی در محل جراحی و معده، درآمدن تصادفی لوله پگ (در صورت خروج لوله باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید)، واکنش به داروی بیهوشی، حساسیت پوستی و درد، نشت از اطراف لوله تغذیه.
 لازم به ذکر است این موارد در تعداد بسیار کمی از بیماران مشاهده شده و از عوارض قطعی تغذیه از طریق گاستروستومی به شمار نمی‌آیند.

چه زمانی لوله تغذیه پگ برداشته می‌شود؟

بیمارانی که به دلیل مشکل بلع و دیسفاژی کاندید تغذیه از طریق گاستروستومی هستند ، بعد از تعبیه لوله زیر نظر بلع درمانگر (گفتاردرمان) قرارمی‌گیرند . گفتاردرمان با استفاده از روش‌های دستگاهی و غیر دستگاهی اختلال بلع بیمار را درمان می‌نماید. بعد از اطمینان ازکیفیت عملکرد بلع بیمار برای دریافت نیازهای غذایی روزانه و با دستور پزشک تغذیه از طریق گاستروستومی قطع می‌گردد و بیمار می‌تواند از طریق دهان غذا دریافت نماید. البته لازم به ذکر است که در برخی از بیماران مخصوصا بیماران با مشکل مغز و اعصاب پیشرونده حضور این لوله دائمی بوده و ممکن است در مراحل انتهایی بیماری تغذیه همزمان از راه دهان و از لوله PEG مقدور نباشد. در این بیماران لوله تا فوت بیمار همراهشان خواهد بود. برخی به اشتباه فکر می‌کنند پگ شدن بیمار یعنی پایان تغذیه از راه دهان درحالی که تبیه لوله تغذیه پگ پایان راه نبوده و فرد می‌تواند با دریافت بلع درمانی طعم های خاطره انگیز گذشته را مجددا تجربه نماید. در برخی از بیماران به دلیل بیماری‌هایی نظیر دمانس و آلزایمر غذاخوردن تنها لذتی است که متوجه آن هستند بنابراین تغذیه فقط از راه لوله یعنی پایان دادن تنها انگیزه مشارکت اجتماعی بیمار.

نتیجه گیری

تغذیه از طریق گاستروستومی به علت عوارض اندک یکی از روش‌های ایمن و محبوب در تغذیه غیر دهانی بیماران محسوب می‌شود. تغذیه از طریق گاستروستومی می‌تواند موقت باشد و با درمان اختلال بلع بیمارتغذیه از طریق گاستروستومی خاتمه یابد. ما در تیم Iran-Med-Slp با داشتن درمانگرانی با تجربه و دانش به روز و با استفاده از روش‌های نوین به بیمارانی که کاندید تغذیه از طریق گاستروستومی شده‌اند، کمک خواهیم کرد تا لذت دوباره غذا خوردن را  در کوتاهترین زمان ممکن مجدد تجربه کنند. ما امکان تماس و دریافت و مشاوره رایگان را برای شما فراهم کرده ایم. همراهی شما باعث افتخار ماست.

 

سوالات متداول شما

 

تغذیه از طریق گاستروستومی بهتر است یا تغذیه با لوله ان جی؟

طبیعتا حضور لوله در بینی بیمار علاوه بر ریسک آسپیراسیون برای بیمار دردناک نیز هست. اما با توجه به هزینه های تعبیه لوله پگ، نیاز به مراقبت بیشتر و ناامیدی ناشی از تعبیه آن، توصیه می‌شود فقط در موارد اختلال بلع شدید و طولانی مدت بودن درمان لوله پگ تعبیه شود.

حجم مواد گاواژ شده و بسامد گاواژ در تغذیه از طریق گاستروستومی در مقایسه با ان جی متفاوت است؟

در مقایسه با لوله ان جی حجم ماده گاواژ شده در تغذیه از طریق گاستروستومی بیشتر است اما بسامد گاواژ با لوله ان جی فرقی ندارد.