بلع طبیعی شامل عملکرد هماهنگ و متوالی ساختارهای حلق و حنجره و مجموعه‌ای از انقباضات عصبی- عضلانی ارادی و غیر ارادی است که  موجب انتقال مواد غذایی یا مایعات از دهان به حلق و مری می‌شوند. در صورتی که در هر یک از این مراحل و فعالیت‌های حسی - حرکتی مشکلی به وجود آید و مواد غذایی نتواند به راحتی از دهان وارد معده گردد منجر به اختلال بلع یا دیسفاژی می‌شود. اختلال بلع ممکن است در هر گروه سنی رخ دهد. درست است که بروز آن در برخی از گروه‌های سنی و افراد بیشتر است اما با توجه به شدت مشکلات ثانویه‌ای که ایجاد می‌کند و همچنین تهدید احتمالی حیات در انسان، لازم است با حساسیت‌های بیشتری به بررسی آن بپردازیم. اختلال بلع در بارداری یکی از مهم‌ترین علایم پزشکی در گروه مادران باردار است. با توجه به حیاتی بودن عملکرد صحیح بلع در این گروه افراد، مهم است در مورد اختلال بلع در بارداری اطلاعاتی را در اختیار شما عزیزان قرار بدهیم.
 علت‌های اصلی ایجاد کننده‌ی اختلال بلع شامل موارد زیر هستند: 1. شرایطی که بر روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند مانند سکته مغزی، بیماری ام اس، دمانس و....  2. سرطان‌های سر و گردن مانند سرطان‌های زبان یا مری 3. بیماری رفلاکس معدی به مروی (GERD )4. آشالازی. 

اختلال بلع در بارداری توسط چه عواملی ایجاد ‌می‌شود؟

 

در دوران بارداری بیماری رفلاکس معدی – مروی (GERD) و سوزش معده شایع است و در صورت ادامه داشتن و تشدید شدن شرایط رفلاکس به سطح مروی، اختلال بلع در بارداری ایجاد خواهد شد. دراین شرایط مادران باردار شکایت وجود چیز خارجی در سطح گلو و سوزش در ناحیه قفسه سینه را خواهند داشت. مراجعین ما احساس می‌کنند گرفتگی گلو جز علائم بارداری است. در حالی که گرفتگی در گلو، احساس وجود جسم خارجی در گلو، سوزش سر دل و در قفسه سینه از جمله علائم دیسفاژی بارداری است. هم چنین در موارد بسیار نادر دوران بارداری مواردی از آشالازی گزارش می‌شود که یک اختلال حرکتی نادر مری است و منجر به اختلال بلع مروی می‌شود. این مشکلات در دوران بارداری منجر به ایجاد مشکلات تغذیه‌ای و اختلال بلع در بارداری خواهد شد. افسردگی، حالت تهوع دوران بارداری و اجتانب از غذا خوردن یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده اختلال بلع در بارداری می‌باشند. در این افراد به علت ترس از بالا آوردن غذا مصرف مواد غذایی به کم‌ترین میزان خود می‌رسد.

بیماری رفلاکس معدی – مروی (GERD ) را چگونه شناسایی کنیم؟

 رفلاکس معدی به مری (GERD) در دوران بارداری شایع است و علت آن می‌تواند تغییرات هورمونی و رشد جنین (فشار وارده به محتویات شکم) باشد. رفلاکس معدی به مروی (GERD) زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به سمت مری جریان پیدا کند و این حالت در مادران باردار با شکایت سوزش سر معده است و علائم دیسفاژی بارداری آن شامل موارد زیر است: 1. احساس سوزش یا درد در قفسه‌ی سینه 2. احساس سنگینی معده یا نفخ 3. آروغ زدن 4. بالا آوردن غذا. این علائم معمولا بلافاصله بعد از خوردن یا آشامیدن ظاهر می‌شود، اما گاهی ممکن است بین غذا خوردن و رفلاکس تاخیر وجود داشته باشد. علائم ممکن است در هر مقطعی از بارداری مشاهده شود، اما این علائم از هفته 27 به بعد شایع‌تر است.

بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD) و اختلال بلع مروی را بهتر بشناسیم

یکی از علت‌های رایج اختلال بلع در بارداری رفلاکس مزمن اسید است که توسط بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD) ایجاد می‌شود. GERDیک بیماری رایج گوارشی است که با بالا آمدن مزمن اسید معده به سمت مری شناسایی می‌شود. بیماری رفلاکس اسید شایع‌ترین علت  اختلال بلع در بارداری است. افراد مبتلا به رفلاکس اسید ممکن است مشکلاتی در مری داشته باشند.  زخم، تنگی (تنگی مری)، یا به احتمال کمتر سرطانی که باعث مشکل در بلع می‌شود از جمله مشکلاتی است که در سطح مری مشاهده می‌شوند. هنگامی که رفلاکس اتفاق می‌افتد، اسید به سمت مری حرکت می‌کند و باعث تحریک و سوزش مری می‌شود و این تحریک‌های متناوب منجر به عوارضی مانند اختلال بلع مروی می‌شود. دراختلال بلع مروی فرد ممکن است شکایت احساس چسبندگی غذا، فشار قفسه‌ی سینه، سوزش بعد از غذا خوردن یا احساس خفگی در هنگام دراز کشیدن را داشته باشد. اختلال بلع مروی ممکن است بصورت منظم و یا گاهی اوقات رخ دهد و بسامد آن بستگی به شدت رفلاکس و درمان دارد.

آشالازی در دوران بارداری به چه شکلی رخ می‌دهد؟

 

آشالازی یک اختلال حرکتی نادر مری است که لایه ماهیچه صاف مری و اسفنکتر تحتانی مری (LES) را درگیر می‌کند. این بیماری با شل شدن ناقص LES، افزایش تون LES و انقباضات غیر دودی بدنه مری مشخص می‌شود. علائم اصلی آن اختلال بلع مروی، گیر کردن ماده غذا در ناحیه قفسه سینه و استفراغ است. در آشالازی بیمار ممکن است با درد قفسه سینه، سرفه، و کاهش وزن نیز مواجه شود.‌ آشالازی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً بین دهه سوم و پنجم زندگی با میزان یکسانی بین مردان و زنان  و شیوع 8 نفر در هر یک میلیون نفر جمعیت ظاهر شود. در زنان باردار، با سوء تغذیه، مرگ مادر و همچنین زایمان زودرس، محدودیت رشد جنین و مرگ جنین همراه است. در اختلال بلع در بارداری، علائم آشالازی می تواند به دلیل تغییرات فیزیولوژیک در LES تشدید شود و به راحتی با رفلاکس معده به مری(GERD) یا بارداری اشتباه گرفته شود. در نتیجه تشخیص می‌تواند به طور قابل توجهی به تعویق افتاده و سوء تغذیه ناشی از آن می‌تواند منجر به پیامدهای نامطلوب دوران جنینی کودک، مانند محدودیت رشد جنین، زایمان زودرس و حتی مرگ جنین شود. مرگ و میر مادران ناشی از آشالازی نیز گزارش شده است. باید توجه داشت که سن شروع آشالازی متفاوت است و فاصله زمانی بین شروع و علائم بالینی می تواند غیرقابل پیش بینی باشد (از یک تا پنج سال).

 ارزیابی و درمان بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD) و آشالازی؛ آیا درمانی وجود دارد؟

با توجه به این که در دوران بارداری بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD)و آشالازی منجر به بروز علائم اختلال بلع در بارداری و مشکلات تغذیه‌ای می‌شود، تشخیص و درمان به موقع این بیماری‌ها باعث کاهش عوارض اختلال بلع ناشی از آن‌ها بر روی رشد جنین و سلامتی مادر خواهد شد. ارزیابی و تشخیص بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD)با در نظر گرفتن علائم انجام می‌شود. آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص این بیماری آندوسکوپی، بیوپسی دستگاه گوارش فوقانی و بررسی PH مری می‎‌باشد. درمان این بیماری‌ها اغلب به صورت دارویی، پزشکی و تغییر سبک زندگی است. درمان به موقع در مادران باردار باعث کاهش اثرات منفی اسید معده بر روی ساختارهای مروی و بخش حلقی- مروی و کاهش علائم اختلال بلع در بارداری می‌شود. تشخیص بیماری آشالازی توسط ارزیابی بالینی و دستگاهی مانومتری و ویوئوفلوروسکوپی مروی انجام می‌شود. در بیماری آشالازی به دلیل نادر بودن این اختلال، دستورالعمل‌های خاصی برای مدیریت و درمان در دوران بارداری وجود ندارد. گزینه‌های درمانی برای مدیریت این بیماری می‌تواند آنتاگونیست‌های کانال کلسیم، تزریق توکسین بوتولینوم، اتساع پنوماتیک، ازوفاگومیوتومی و مسیرهای تغذیه‌ای غیردهانی مانند لوله‌ی NG و PEG باشد.

نتیجه گیری

اختلال بلع در بارداری یکی از علائم مشکلات پزشکی است که نیازمند توجه ویژه است. باید توجه داشت که بلع طبیعی شامل فعالیت‌های هماهنگ شده‌ی ساختارهای دهانی، حلقی و مروی است که می‌تواند در هر فردی و با هر شرایط سنی مختل شود. وجود اختلال در هر کدام از ساختارهای ذکر شده منجر به ایجاد سختی در عمل بلع و در نهایت اختلال بلع یا دیسفاژی می شود. در مادران باردار بدون در نظر گرفتن آسیب‌های سیستم مغزی و سرطان دو بیماری رفلاکس معده به مروی (GERD) و آشالازی منجر به ایجاد اختلال بلع در بارداری می‌شوند. تشخیص و درمان به موقع این بیماری‌ها توسط متخصص گوارش و درمانگر بلع منجر به کاهش علائم دیسفاژی بارداری خواهد شد. با برطرف شدن علائم اختلال بلع در  افراد باردار، مشکلات تغذیه‌ای مادران باردار رفع شده و شرایط دریافت کالری‌های کافی برای رشد جنین را فراهم خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با برقراری تماس تلفنی و یا به صورت آنلاین با ما در تماس باشید.