آیا اختلال بلع در کرونا وجود دارد؟

بیماری کرونا تقریبا مهمترین مشکل سیستم مراقبت سلامت تاکنون و در قرن حاضر شده و جهان تا به امروز بیماری ای  با این شیوع فاجعه بار را تجربه نکرده است. این بیماری مسری مشکلات عدیده ای برای افراد درگیر شده ایجاد می کند که یکی از مهمترین مشکلات افراد مبتلا، اختلال در بلع است. اختلال بلع در کرونا یکی از مهمترین مشکلاتی است که به طور ویژه بیماران بستری شده در بیمارستان را درگیر می کند. اختلال بلع در کرونا نگرانی ها در مورد احتمال بالای بروز آسپیراسیون، بیشتر شدن شدت عفونت ریوی، اینتوباسیون مجدد و بستری شدن مجدد را در بیماران مبتلا افزایش داده است.

 

عموما در بیماری کرونا افرادی تحت بستری و حضور طولانی مدت در بیمارستان قرار می گیرند که شدت درگیری ریه و جسم آنها و همچنین شدت بیماری در آن ها بالاست. بنابراین در بیمارستان احتمال مواجه شدن با افرادی که تحت لوله گذاری طولانی مدت، مصرف داروهای خواب آور و آرام بخش، اکسیژن درمانی و تغذیه با لوله هستند، بسیار بالاست. با توجه به موارد فوق می توان بیان کرد که اختلال بلع در کرونا با توجه به شدت درگیری هایی که بیماری کرونا ایجاد می کند، بسیار محتمل است. مطالعات نسبتا کمی به بررسی کرونا ویروس و اختلال بلع پرداخته اند و طبق بررسی های انجام شده تاثیر کرونا روی بلع منفی بوده است.

بیماری کرونا با شرایط پیچیده ای که برای سلامت انسان ایجاد می کند منجر به بهم خوردن ثبات پزشکی بیمار می شود و بدین ترتیب می توان بیان کرد که تقریبا یک رابطه علت و معلولی بین کرونا ویروس و اختلال بلع برقرار است. علی رغم شیوع بالای اختلال بلع در کرونا کمتر به این مشکل پرداخته شده است. علت این بی توجهی را می توان اولویت بالای ایجاد ثبات در سیستم تنفسی اغلب بیماران نسبت به ایجاد عملکرد بهینه بلع دانست. یعنی عملکرد بلع در ردیف دوم عملکردهای حیاتی بدن قرار دارد، بنابراین به نسبت مشکلات تنفسی کمتر به آن پرداخته شده است. طبق مطالعه پاتل و همکارانش در سال 2019، اختلال بلع پس از خروج لوله  از مسیر هوایی در بیماران نادیده گرفته شده و تنها 41% از بیمارستان ها از برنامه ارزیابی اختلال بلع برای شروع تغذیه پس از خروج لوله استفاده می کنند. مطالعات انجام شده نشان داده است که بیماران بستری شده دارای اختلال بلع، ماندگاری در بیمارستان و مرگ و میر بالاتری نسبت به بیماران بستری شده بدون اختلال بلع دارند. پس با توجه به تاثیر کرونا روی بلع، شناسایی زودهنگام اختلال بلع در کرونا برای بهبودبخشی سریع و کاهش هزینه ها بایستی دستور کار تمامی مراکز درمانی قرار گیرد.

کرونا ویروس و اختلال بلع

کرونا شایع ترین بیماری عفونی قرن های اخیر است که تقریبا تمام کشورهای دنیا را درگیر خود کرده است. براساس پروتکل های ابلاغی سازمان جهانی بهداشت تمامی بیماران بایستی به لحاظ علایم و عوامل خطر مرتبط به بیماری کرونا  مورد ارزیابی قرار گیرند. از دست دادن حس بویایی و چشایی از علایم شایع این بیماری است که در حدود 15 تا 60 درصد از این بیماران بروز می یابد. شناسایی زودهنگام این بیماران علاوه بر کاهش میزان آلودگی در سایر افراد، می‌تواند به پیشگیری و دنبال کردن دقیق برخی بیماران با ریسک بالا به لحاظ مشکلات محتملی مانند اختلال بلع منجر شود. واضح است که با مانیتور کردن بیماران با ریسک بالا و انجام اقدامات ضروری می توان از تخریب بیشتر عملکردهای بدنی جلوگیری کرد.

بیماران مبتلا به اختلالات عصبی و عضلانی بشدت تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته و علایمی همچون سردرد، تشنج، سکته مغزی و تخریب سیستم عصبی – عضلانی را نشان داده اند. متصوریم که بیماری کرونا منجر به آسیب به سیستم عصبی مرکزی و محیطی شده و ممکن است بر عملکرد حسی و حرکتی وابسته به بلع آسیب برساند. اختلال بلع در کرونا از جمله مشکلاتی است که منتج از ناپایداری علایم پزشکی و یا تخریب ساختاری و عملکردی اعضای مهم درگیر در بلع است. اختلال بلع در کرونا در صورت درمان نشدن می تواند منجر به سو تغذیه، از دست دادن آب بدن، عفونت ریه ناشی از آسپیراسیون، آسیب های ریوی و حتی مرگ شود. 

ارزیابی اختلال بلع در کرونا

در صورت اورژانسی نبودن می توان ارزیابی عملکرد بلع بیماران کرونا را تا بهبودی نسبی به تعویق انداخت. در صورت وجود مشکلات حاد و در صورت تهدید حیات بیمار مبتلا به کرونا، ارزیابی بایستی در اولین فرصت ممکن و با استفاده از ابزارهای محافظت شخصی انجام پذیرد. با انجام مصاحبه (ترجیحا ویدیویی) تاریخچه مشکلات پزشکی و درمانی، سابقه مشکل بلع، سابقه خانوادگی و ... استخراج می شود. در ارزیابی های معاینه ای ارزیابی اعصاب دخیل در بلع، اندام ها و عضلات درگیر، حس بلع، وضعیت بدنی، کیفیت عملکرد صوت و بلع بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد. در صورت ناکافی بودن اطلاعات منتج از ارزیابی معاینه ای، ارزیابی های با استفاده از ابزار، مانند ویدئوفلوروسکوپی و آندوسکوپی بینی از بیمار بعمل می آید. با انجام دقیق این آزمون ها و بررسی دقیق اختلال بلع در کرونا علت زمینه ای مشکلات بلع مشخص شده و برای طراحی درمان جهت رفع مشکل مورد استفاده قرار می گیرد.

ریسک فاکتورهای اختلال بلع کرونایی

آسیب های حنجره ای ایجاد شده حین تعبیه لوله برای تهویه مکانیکی، تراکئوستومی، ضعف عصبی- عضلانی، کاهش حس حلقی و دهانی، کاهش شناخت و آگاهی بیمار، کاهش هماهنگی بین تنفس و بلع بیمار و رفلاکس معده به مری و مری به حلق، سرفه های ضعیف، کاهش عملکرد تنفسی و عملکرد تارهای صوتی بیمار، کاهش حجم و ضعف عضلانی ناشی از عدم تغذیه دهانی و عدم اشتها و در تخت بودن طولانی مدت از ریسک فاکتورهای اختلال بلع در کرونا هستند.
در بیماران کرونا بروز مشکلاتی مانند سکته مغزی، آنسفالوپاتی، پری پرال نوروپاتی، مایوزیتیس و ... می تواند منجر به ایجاد اختلال بلع درکرونا شود.

مشکلات معمول شناسایی شده کرونا و اختلال در بلع

بروز علایم اختلال در بلع کرونا به صورت پاک کردن گلو، سرفه هنگام تغذیه، بازگشت مواد از بینی، رفلاکس و سوزش در ناحیه قفسه سینه ، احساس گیر غذا در گلو ، ترس از خوردن غذا و مایعات و عفونت های ریوی تکرار شونده می باشد.
طبق مطالعه هانا در سال 2021 با بررسی 137 بیمار دارای اختلال بلع کرونا علایم زیر گزارش شده است. در 92% بیماران ترشحات در ناحیه حلق جمع می شد. 44% بیماران دارای آسپیراسیون به مسیر هوایی و تمام بیماران باقی مانده بزاق و مواد غذایی را در حلق نشان دادند. در 78% بیماران دارای اختلال در حرکت تارهای صوتی و در60% شان التهاب ناحیه حلقی و ادم آریتنوئید ها مشاهده شد. تقریبا یافته های مرتبط به حنجره تمام بیماران غیر طبیعی گزارش شده بود.
با توجه به تمام یافته های فوق ارزیابی مبتنی بر استانداردهای بلع ترجیحا قبل از شروع تغذیه دهانی برای تمامی بیماران مبتلا ضروری است.

درمان اختلال بلع در کرونا

تمرینات برای بیشتر کردن حرکات زبان، افزایش قدرت زبان، مراقبت دهانی، مانورهای بلع، استراتژی های درمانی جبرانی، مانورهای محافظتی، EMST، IOPI، NMES، sEMG  در درمان اختلال بلع درکرونا موثر بوده اند. با شناسایی دقیق مشکل اصلی عامل اختلال بلع در کرونا می توان با طرح درمان اثربخش درجهت بهنجارسازی عملکرد بلع قدم های مثبت برداشت.

نتیجه گیری

اختلال بلع در کرونا از جمله مشکلات سلامت افراد مبتلا به کووید19 است که در صورت عدم توجه می تواند مشکل آن ها چند برابر کرده و احتمال نجات از بیماری را کاهش دهد. با شناسایی زودهنگام اختلال بلع در کرونا و توجه حداکثری به تغذیه صحیح بیماران، مسیر بهبودی از بیماری کرونا را در بیمارمان کوتاه تر کنیم. ما در تیم Iranmedslp با کمک متبحرترین درمانگران حیطه اختلال بلع به شما کمک خواهیم کرد که لذت دوباره غذا خوردن بدون نگرانی را به بیمار خود برگردانید.